Bài giảng Kỹ thuật viên chẩn đoán – Hộp số tự động - Chương: Bộ truyền bánh răng hành tinh

Nội dung text: Bài giảng Kỹ thuật viên chẩn đoán – Hộp số tự động - Chương: Bộ truyền bánh răng hành tinh

1. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh Kh¸i qu¸t Kh¸i qu¸t chung Trong c¸c xe l¾p hép sè tù ®éng, bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh ®iÒu khiÓn viÖc gi¶m tèc, ®¶o chiÒu, nèi trùc tiÕp vµ t¨ng tèc. Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh gåm c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh, c¸c li hîp vµ phanh. Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh tr­íc vµ bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh sau ®­îc nèi víi c¸c li hîp vµ phanh, lµ c¸c bé phËn nèi vµ ng¾t c«ng suÊt. Nh÷ng côm b¸nh r¨ng nµy chuyÓn ®æi vÞ trÝ cña phÇn s¬ cÊp vµ c¸c phÇn tö cè ®Þnh ®Ó t¹o ra c¸c tû sè truyÒn b¸nh r¨ng kh¸c nhau vµ vÞ trÝ sè trung gian. Gîi ý: H×nh vÏ bªn tr¸i lµ bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3 tèc ®é (lo¹i hép sè A130). VÒ c¬ b¶n m« h×nh nµy sÏ ®­îc ¸p dông ®Ò gi¶i thÝch c¸c ho¹t ®éng cña bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh. (1/1) B¸nh r¨ng hµnh tinh CÊu t¹o C¸c b¸nh r¨ng trong bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh cã 3 lo¹i: b¸nh r¨ng bao, b¸nh r¨ng hµnh tinh vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi vµ cÇn dÉn. CÇn dÉn nèi víi trôc trung t©m cña mçi b¸nh r¨ng hµnh tinh vµ lµm cho c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh xoay chung quanh. Víi bé c¸c b¸nh r¨ng nèi víi nhau kiÓu nµy th× c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh gièng nh­ c¸c hµnh tinh quay xung quanh mÆt trêi, vµ do ®ã chóng ®­îc gäi lµ c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh. Th«ng th­êng nhiÒu b¸nh r¨ng hµnh tinh ®­îc phèi hîp víi nhau trong bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh. (1/1) Nguyªn lý vËn hµnh B»ng c¸ch thay ®æi vÞ trÝ ®Çu vµo, ®Çu ra, phÇn vµ c¸c phÇn tö cè ®Þnh cã thÓ gi¶m tèc, ®¶o chiÒu, nèi trùc tiÕp vµ t¨ng tèc. C¸c nÐt chÝnh cña c¸c ho¹t ®éng ®ã ®­îc diÔn gi¶i d­íi ®©y. -1-
2. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 1. Gi¶m tèc §Çu vµo: B¸nh r¨ng bao §Çu ra: CÇn dÉn Cè ®Þnh: B¸nh r¨ng mÆt trêi Khi b¸nh r¨ng mÆt trêi bÞ cè ®Þnh th× chØ cã b¸nh r¨ng hµnh tinh quay vµ vËn ®éng chung quanh. Do ®ã trôc ®Çu ra chØ gi¶m tèc ®é so víi trôc ®Çu vµo b»ng chuyÓn ®éng quay cña b¸nh r¨ng hµnh tinh. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m«men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín vµ mòi tªn cµng réng th× m« men cµng lín. 2. §¶o chiÒu §Çu vµo: B¸nh r¨ng mÆt trêi §Çu ra: B¸nh r¨ng bao Cè ®Þnh: CÇn dÉn Khi cÇn dÉn ®­îc cè ®Þnh ë vÞ trÝ vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi quay th× b¸nh r¨ng bao quay trªn trôc vµ h­íng quay ®­îc ®¶o chiÒu. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m«men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng réng th× m«men cµng lín. 3. Nèi trùc tiÕp (TruyÒn th¼ng) §Çu vµo: B¸nh r¨ng mÆt trêi, b¸nh r¨ng bao §Çu ra: CÇn dÉn Do b¸nh r¨ng bao vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi quay cïng nhau víi cïng mét tèc ®é nªn cÇn dÉn còng quay víi cïng tèc ®é ®ã. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m«men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng réng th× m«men cµng lín. -2-
3. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 4. T¨ng tèc §Çu vµo: CÇn dÉn §Çu ra: B¸nh r¨ng bao Cè ®Þnh: B¸nh r¨ng mÆt trêi Khi cÇn dÉn quay theo chiÒu kim ®ång hå th× b¸nh r¨ng hµnh tinh chuyÓn ®éng xung quanh b¸nh r¨ng mÆt trêi theo chiÒu kim ®ång hå. Do ®ã b¸nh r¨ng bao t¨ng tèc trªn c¬ së sè r¨ng trªn b¸nh r¨ng bao vµ trªn b¸nh r¨ng mÆt trêi. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m«men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng réng th× m« men cµng lín. (1/1) C¸c phanh (B1, B2 vµ B3) C¸c phanh (B1, B2 vµ B3) 1. M« t¶ Cã hai kiÓu phÇn tö cè ®Þnh phanh: kiÓu d¶i vµ kiÓu nhiÒu ®Üa ­ít. KiÓu d¶i ®­îc sö dông cho phanh B1 vµ kiÓu nhiÒu ®Üa ­ít cho phanh B2 vµ B3. Trong mét sè hép sè tù ®éng, hÖ thèng nhiÒu ®Üa ­ít cßn ®­îc sö dông cho phanh B1. 2. Phanh kiÓu d¶i (B1) D¶i phanh ®­îc quÊn vßng lªn ®­êng kÝnh ngoµi cña trèng phanh. Mét ®Çu cña d¶i phanh ®­îc h·m chÆt vµo vá hép sè b»ng mét chèt, cßn ®Çu kia tiÕp xóc víi pÝtt«ng phanh qua cÇn ®Èy pÝtt«ng chuyÓn ®éng b»ng ¸p suÊt thuû lùc. PÝt t«ng phanh cã thÓ chuyÓn ®éng trªn cÇn ®Èy pÝtt«ng nhê viÖc nÐn c¸c lß xo. Ng­êi ta bè trÝ c¸c cÇn ®Èy pÝt t«ng cã hai chiÒu dµi kh¸c nhau ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh khe hë gi÷a d¶i phanh vµ trèng phanh. Chó ý: Khi thay d¶i phanh b»ng mét d¶i míi trong khi ®¹i tu mét hép sè tù ®éng, ph¶i ng©m d¶i phanh míi kho¶ng 15 phót hoÆc l©u h¬n vµo trong dÇu hép sè tù ®éng (ATF) tr­íc khi l¾p. (1/4) -3-
4. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3. Ho¹t ®éng cña phanh d¶i (B1) Khi ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn pÝt t«ng th× pÝt t«ng di chuyÓn sang phÝa tr¸i trong xi lanh vµ nÐn c¸c lß xo. CÇn ®Èy pÝt t«ng chuyÓn sang bªn tr¸i cïng víi pÝt t«ng vµ ®Èy mét ®Çu cña d¶i phanh. Do ®Çu kia cña d¶i phanh bÞ cè ®Þnh vµo vá hép sè nªn ®­êng kÝnh cña d¶i phanh gi¶m xuèng vµ d¶i phanh xiÕt vµo trèng lµm cho nã kh«ng chuyÓn ®éng ®­îc. T¹i thêi ®iÓm nµy, sinh ra mét lùc ma s¸t lín gi÷a d¶i phanh vµ trèng phanh lµm cho trèng phanh hoÆc mét phÇn tö cña bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh kh«ng thÓ chuyÓn ®éng ®­îc. Khi dÇu cã ¸p suÊt ®­îc dÉn ra khái xi lanh th× pÝt t«ng vµ cÇn ®Èy pÝt t«ng bÞ ®Èy ng­îc l¹i do lùc cña lß xo ngoµi vµ trèng ®­îc d¶i phanh nh¶ ra. Ngoµi ra, lß xo trong cã hai chøc n¨ng: ®Ó hÊp thu ph¶n lùc tõ trèng phanh vµ ®Ó gi¶m va ®Ëp sinh ra khi d¶i phanh xiÕt trèng phanh. 4. Phanh kiÓu nhiÒu ®Üa ­ít (B2 vµ B3) Phanh B2 ho¹t ®éng th«ng qua khíp mét chiÒu sè 1 ®Ó ng¨n kh«ng cho c¸c b¸nh r¨ng mÆt trêi tr­íc vµ sau quay ng­îc chiÒu kim ®ång hå. C¸c ®Üa ma s¸t ®­îc gµi b»ng then hoa vµo vßng l¨n ngoµi cña khíp mét chiÒu sè 1 vµ c¸c ®Üa thÐp ®­îc cè ®Þnh vµo vá hép sè. Vßng l¨n trong cña khíp mét chiÒu sè 1 (c¸c b¸nh r¨ng mÆt trêi tr­íc vµ sau) ®­îc thiÕt kÕ sao cho khi quay ng­îc chiÒu kim ®ång hå th× nã sÏ bÞ kho¸, nh­ng khi quay theo chiÒu kim ®ång hå th× nã cã thÓ xoay tù do. Môc ®Ých cña phanh B3 lµ ng¨n kh«ng cho cÇn dÉn sau quay. C¸c ®Üa ma s¸t ¨n khíp víi moay ¬ B3 cña cÇn dÉn sau. Moay ¬ B3 vµ cÇn dÉn sau ®­îc bè trÝ liÒn mét côm vµ quay cïng nhau. C¸c ®Üa thÐp ®­îc cè ®Þnh vµo vá hép sè (3/4) -4-
5. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 5. Ho¹t ®éng cña phanh kiÓu nhiÒu ®Üa ­ít (B2 vµ B3) Khi ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn xi lanh pÝt t«ng sÏ dÞch chuyÓn vµ Ðp c¸c ®Üa thÐp vµ ®Üa ma s¸t tiÕp xóc víi nhau. Do ®ã t¹o nªn mét lùc ma s¸t lín gi÷a mçi ®Üa thÐp vµ ®Üa ma s¸t. KÕt qu¶ lµ cÇn dÉn hoÆc b¸nh r¨ng mÆt trêi bÞ kho¸ vµo vá hép sè. Khi dÇu cã ¸p suÊt ®­îc x¶ ra khái xi lanh th× pÝt t«ng bÞ lß xo ph¶n håi ®Èy vÒ vÞ trÝ ban ®Çu cña nã vµ lµm nh¶ phanh. Gîi ý Sè l­îng c¸c ®Üa ma s¸t vµ ®Üa thÐp kh¸c nhau tuú theo kiÓu hép sè tù ®éng. ThËm trÝ trong c¸c hép sè tù ®éng cïng kiÓu sè l­îng ®Üa ma s¸t còng cã thÓ kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®éng c¬ ®­îc l¾p víi hép sè. Ghi chó Khi thay c¸c ®Üa phanh b»ng c¸c ®Üa ma s¸t míi h·y ng©m c¸c ®Üa ma s¸t míi vµo ATF kho¶ng15 phót hoÆc l©u h¬n tr­íc khi l¾p chóng. (4/4) Ly hîp (C1 vµ C2) CÊu t¹o C1 vµ C2 lµ c¸c li hîp nèi vµ ng¾t c«ng suÊt. Ly hîp C1 ho¹t ®éng ®Ó truyÒn c«ng suÊt tõ bé biÕn m« tíi b¸nh r¨ng bao tr­íc qua trôc s¬ cÊp. C¸c ®Üa ma s¸t vµ ®Üa thÐp ®­îc bè trÝ xen kÏ víi nhau. C¸c ®Üa ma s¸t ®­îc nèi b»ng then víi b¸nh r¨ng bao tr­íc vµ c¸c ®Üa thÐp ®­îc khíp nèi b»ng then víi tang trèng cña li hîp sè tiÕn. B¸nh r¨ng bao tr­íc ®­îc l¾p b»ng then víi bÝch b¸nh r¨ng bao, cßn tang trèng cña li hîp sè tiÕn ®­îc l¾p b»ng then víi moay ¬ cña li hîp sè truyÒn th¼ng. Ly hîp C2 truyÒn c«ng suÊt tõ trôc s¬ cÊp tíi tang cña li hîp truyÓn th¼ng (b¸nh r¨ng mÆt trêi). C¸c ®Üa ma s¸t ®­îc l¾p b»ng then víi moay ¬ cña li hîp truyÒn th¼ng cßn c¸c ®Üa thÐp ®­îc l¾p b»ng then víi tang trèng li hîp truyÒn th¼ng. Tang trèng li hîp truyÒn th¼ng ¨n khíp víi tang trèng ®Çu vµo cña b¸nh r¨ng mÆt trêi vµ tang trèng nµy l¹i ®­îc ¨n khíp víi c¸c b¸nh r¨ng mÆt trêi tr­íc vµ sau. KÕt cÊu ®­îc thiÕt kÕ sao cho ba côm ®Üa ma s¸t, ®Üa thÐp vµ c¸c tang trèng quay cïng víi nhau. (1/1) -5-
6. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh Ho¹t ®éng 1. ¨n khíp (C1) Khi dÇu cã ¸p suÊt ch¶y vµo trong xi lanh pÝt t«ng, nã sÏ ®Èy viªn bi van cña pÝt t«ng ®ãng kÝn van mét chiÒu vµ lµm pÝt t«ng di ®éng trong xi lanh vµ Ðp c¸c ®Üa thÐp tiÕp xóc víi c¸c ®Üa ma s¸t. Do lùc ma s¸t lín gi÷a c¸c ®Üa thÐp vµ ®Üa ma s¸t nªn c¸c ®Üa thÐp dÉn vµ ®Üa ma s¸t bÞ dÉn quay cïng mét tèc ®é. Cã nghÜa lµ li hîp ®­îc ¨n khíp, trôc s¬ cÊp ®­îc nèi víi b¸nh r¨ng bao,vµ c«ng suÊt tõ trôc s¬ cÊp ®­îc truyÒn tíi b¸nh r¨ng bao. -6-
7. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 2. Nh¶ khíp (C1) Khi dÇu cã ¸p suÊt ®­îc x¶ th× ¸p suÊt dÇu trong xi lanh gi¶m xuèng. §iÒu nµy cho phÐp viªn bi rêi khái van mét chiÒu nhê lùc li t©m t¸c ®éng lªn nã,vµ dÇu trong xi lanh ®­îc x¶ ra ngoµi qua van mét chiÒu. KÕt qu¶ lµ pÝtt«ng trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu cña nã nhê lß xo håi vµ nh¶ li hîp. Gîi ý Sè l­îng c¸c ®Üa ma s¸t vµ ®Üa thÐp thay ®æi tuú theo kiÓu hép sè tù ®éng. ThËm chÝ trong c¸c hép sè tù ®éng cïng kiÓu th× sè l­îng ®Üa ma s¸t cã thÓ kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®éng c¬ l¾p víi hép sè. Chó ý: Khi thay c¸c ®Üa ma s¸t li hîp b»ng c¸c ®Üa ma s¸t míi ph¶i ng©m c¸c ®Üa ma s¸t míi vµo ATF kho¶ng 15phót hoÆc l©u h¬n tr­íc khi l¾p chóng (1/2) -7-
8. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3. Li hîp triÖt tiªu ¸p suÊt dÇu thuû lùc li t©m Trong c¬ cÊu cña mét li hîp th«ng th­êng ®Ó ng¨n c¶n sù sinh ra ¸p suÊt do lùc li t©m t¸c ®éng lªn dÇu trong buång ¸p suÊt dÇu cña pÝt t«ng khi nh¶ li hîp, ng­êi ta bè trÝ mét viªn bi mét chiÒu ®Ó x¶ dÇu. Do ®ã, tr­íc khi cã thÓ t¸c ®éng tiÕp vµo li hîp cÇn cã thêi gian ®Ó dÇu ®iÒn ®Çy buång ¸p suÊt dÇu cña pÝt t«ng. Trong khi chuyÓn sè, ngoµi ¸p suÊt do th©n van kiÓm so¸t, th× ¸p suÊt t¸c ®éng lªn dÇu trong buång ¸p suÊt dÇu cña pÝt t«ng còng cã ¶nh h­ëng, mµ ¸p suÊt nµy l¹i phô thuéc vµo sù dao ®éng tèc ®é cña ®éng c¬. §Ó triÖt tiªu ¶nh h­ëng nµy ng­êi ta bè trÝ ®èi diÖn víi buång ¸p suÊt thuû lùc cña pÝt t«ng mét khoang triÖt tiªu ¸p suÊt dÇu thuû lùc. B»ng viÖc sö dông dÇu b«i tr¬n nh­ dÇu dïng cho trôc th× mét lùc li t©m t­¬ng ®­¬ng sÏ t¸c ®éng, lµm triÖt tiªu lùc li t©m t¸c ®éng lªn b¶n th©n pÝt t«ng. V× vËy, kh«ng cÇn ph¶i x¶ chÊt láng b»ng c¸ch dïng viªn bi mµ vÉn ®¹t ®­îc mét ®Æc tuyÕn thay ®æi tèc ®é ªm vµ rÊt nh¹y. (2/2) -8-
9. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh Khíp mét chiÒu Khi bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh ®­îc thiÕt kÕ mµ kh«ng tÝnh ®Õn va ®Ëp khi chuyÓn sè th× B2, F1 vµ F2 lµ kh«ng cÇn thiÕt. ChØ cÇn C1, C2, B1 vµ B3 lµ ®ñ. Ngoµi ra, rÊt khã thùc hiÖn viÖc ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn phanh ®óng vµo thêi ®iÓm ¸p suÊt thuû lùc vËn hµnh li hîp ®­îc x¶. Do ®ã, khíp mét chiÒu sè 1 (F1) t¸c ®éng qua phanh B2 ®Ó ng¨n kh«ng cho b¸nh r¨ng mÆt trêi tr­íc vµ sau quay ng­îc chiÒu kim ®ång hå. Khíp mét chiÒu sè 2 (F2) ng¨n kh«ng cho cÇn dÉn sau quay ng­îc kim ®ång hå. Vßng l¨n ngoµi cña khíp mét chiÒu s« 2 ®­îc cè ®Þnh vµo vá hép sè. Nã ®­îc l¾p r¸p sao cho nã sÏ kho¸ khi vßng l¨n trong (cÇn dÉn sau) xoay ng­îc chiÒu kim ®ång hå vµ quay tù do khi vßng l¨n trong xoay theo chiÒu kim ®ång hå. Víi c¸ch nµy cã thÓ sö dông c¸c khíp mét chiÒu ®Ó chuyÓn c¸c sè b»ng c¸ch lu«n Ên hoÆc nh¶ ¸p suÊt thuû lùc lªn mét phÇn tö. NghÜa lµ, chøc n¨ng cña khíp mét chiÒu lµ ®¶m b¶o chuyÓn sè ®­îc ªm (1/1) Ho¹t ®éng cña bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh Ho¹t ®éng khi chuyÓn sè ë ®©y, ta sÏ gi¶i thÝch ®iÒu kiÖn cña mçi sè b»ng s¬ ®å nguyªn lý cña bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh. -9-
10. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 1. Sè 1 (1) Trôc s¬ cÊp lµm quay b¸nh r¨ng bao cña bé truyÒn hµnh tinh tr­íc theo chiÒu kim ®ång hå nhê C1 (2) B¸nh r¨ng hµnh tinh cña bé truyÒn hµnh tinh tr­íc quay vµ chuyÓn ®éng xung quanh lµm cho b¸nh r¨ng mÆt trêi quay ng­îc chiÒu kim ®ång hå. (3) Trong b¸nh r¨ng hµnh tinh sau, cÇn dÉn sau ®­îc F2 cè ®Þnh, nªn b¸nh r¨ng mÆt trêi lµm cho b¸nh r¨ng bao cña bé truyÒn hµnh tinh sau quay theo chiÒu kim ®ång hå th«ng qua b¸nh r¨ng hµnh tinh cña bé truyÒn hµnh tinh sau. (4) CÇn dÉn tr­íc vµ b¸nh r¨ng bao cña bé truyÒn hµnh tinh sau lµm cho trôc thø cÊp quay theo chiÒu kim ®ång hå. B»ng c¸ch nµy t¹o ra ®­îc tû sè gi¶m tèc lín. Ngoµi ra, ë d·y "L", B3 ho¹t ®éng vµ phanh b»ng ®éng c¬ sÏ ho¹t ®éng. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m« men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng réng th× m« men cµng lín. 2. Sè 2 (1) Trôc s¬ cÊp lµm quay b¸nh r¨ng bao c¶u bé truyÒn hµnh tinh tr­íc theo chiÒu kim ®ång hå nhê C1. (2) Do b¸nh r¨ng mÆt trêi bÞ B2 vµ F1 cè ®Þnh nªn c«ng suÊt kh«ng ®­îc truyÒn tíi bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh sau. (3) CÇn dÉn tr­íc lµm cho trôc thø cÊp quay theo chiÒu kim ®ång hå. Tû sè gi¶m tèc thÊp h¬n so víi sè 1. Ngoµi ra, ë d·y "2", B1 ho¹t ®éng vµ phanh b»ng ®éng c¬ ho¹t ®éng. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay, vµ chiÒu r«ng mòi tªn chØ m«men mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng r«ng th× m« men cµng lín. -10-
11. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3. Sè 3 (1) Trôc s¬ cÊp lµm quay b¸nh r¨ng bao cña bé hµnh tinh tr­íc theo chiÒu kim ®ång hå nhê C1, vµ ®ång thêi lµm quay b¸nh r¨ng mÆt trêi theo chiÒu kim ®ång hå nhê C2. (2) Do b¸nh r¨ng bao cña bé truyÒn hµnh tinh tr­íc vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi quay víi nhau cïng mét tèc ®é nªn toµn bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh còng quay víi cïng tèc ®é vµ c«ng suÊt ®­îc dÉn tõ cÇn dÉn phÝa tr­íc tíi trôc thø cÊp. Khi gµi sè ba, tØ sè gi¶m tèc lµ 1. Tuy ë sè 3 t¹i d·y "D" phanh ®éng c¬ cã ho¹t ®éng, nh­ng do tØ sè gi¶m tèc lµ 1 lùc phanh ®éng c¬ t­¬ng ®èi nhá. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay, vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m« men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín,vµ mòi tªn cµng r«ng th× m«men cµng lín. 4. Sè ®¶o chiÒu (1) Trôc s¬ cÊp lµm quay b¸nh r¨ng mÆt trêi theo chiÒu kim ®ång hå nhê C2. (2) ë bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh sau do cÇn dÉn sau bÞ B3 cè ®Þnh nªn b¸nh r¨ng bao cña bé truyÒn hµnh tinh sau quay ng­îc chiÒu kim ®ång hå th«ng qua b¸nh r¨ng hµnh tinh cña bé truyÒn hµnh tinh sau, vµ trôc thø cÊp ®­îc quay ng­îc chiÒu kim ®ång hå. B»ng c¸ch nµy, trôc thø cÊp ®­îc quay ng­îc l¹i, vµ xe lïi víi mét tØ sè gi¶m tèc lín. ViÖc phanh b»ng ®éng c¬ x¶y ra khi hép sè tù ®éng ®­îc chuyÓn sang sè lïi, v× sè lïi kh«ng sö dông khíp mét chiÒu ®Ó truyÒn lùc dÉn ®éng. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay, vµ bÒ réng mòi tªn chØ m«men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng réng th× m«men cµng lín. (1/1) -11-
12. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh D·y "P" hoÆc "N" Khi cÇn sè ë "N" hoÆc "P" th× li hîp sè tiÕn (C1) vµ li hîp truyÒn th¼ng (C2) kh«ng ho¹t ®éng, v× vËy c«ng suÊt tõ trôc thø cÊp kh«ng ®­îc truyÒn tíi trôc dÉn ®éng bé vi sai. Ngoµi ra, khi cÇn sè ë "P" vÊu h·m cña kho¸ phanh ®ç sÏ ¨n khíp víi b¸nh r¨ng ®ç xe mµ b¸nh r¨ng nµy ®­îc nèi víi trôc dÉn ®éng bé vi sai b»ng then nªn ng¨n kh«ng cho xe chuyÓn ®éng. Ghi chó: C¬ cÊu kho¸ ®ç xe cho xe FR Khi cÇn sè cña mét hép sè tù ®éng cña mét xe FR ë d·y "P" th× vÊu h·m cña kho¸ phanh ®ç ®­îc ¨n khíp víi b¸nh r¨ng bao bé truyÒn hµnh tinh tr­íc hoÆc sau mµ b¸nh r¨ng bao nµy ®­îc nèi b»ng then víi trôc thø cÊp nªn ng¨n c¶n sù chuyÓn ®éng cña xe. Tuy nhiªn, trªn c¸c xe 4WD lo¹i FR th× kh«ng thÓ ng¨n chuyÓn ®éng cña xe nÕu c¬ cÊu hép sè phô ë vÞ trÝ sè trung gian, dï hép sè tù ®éng ®· ®­îc ®Æt ë "P". V× lÝ do ®ã h·y nhí gµi phanh ®ç xe khi ®ç xe. Bé truyÒn hµnh tinh sè truyÒn t¨ng Kh¸i qu¸t chung Bé truyÒn hµnh tinh sè truyÒn t¨ng lµ mét bé truyÒn hµnh tinh ®éc lËp víi tû sè truyÒn tèc ®é nhá h¬n 1.0 (kho¶ng 0,7 - 0,8). Nã ®­îc phèi hîp víi mét bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh b×nh th­êng 3 tèc ®é vµ t­¬ng ®­¬ng víi tèc ®é sè 4. Bé truyÒn hµnh tinh sè truyÒn t¨ng bao gåm mét bé b¸nh r¨ng hµnh tinh, phanh (B0), li hîp (C0), vµ khíp mét chiÒu (F0). C«ng suÊt ®­îc dÉn vµo cÇn dÉn bé truyÒn t¨ng dÉn ra b¸nh r¨ng bao bé truyÒn t¨ng. B×nh th­êng, khi tèc ®é xe lín h¬n 40km/giê ë d·y "D" th× viÖc chuyÓn sang sè truyÒn t¨ng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. Còng cã thÓ kh«ng cÇn chuyÓn sang sè truyÒn t¨ng mµ vÉn l¸i ®­îc xe nÕu ®iÒu ®ã phï hîp víi l¸i xe. Gîi ý: H×nh vÏ bªn tr¸i lµ mét bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3 tèc ®é kÌm mét bé truyÒn hµnh tinh sè truyÒn t¨ng (xª ri A140) (1/1) -12-
13. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh Ho¹t ®éng 1. ë chÕ ®é sè truyÒn t¨ng (O/D) ë chÕ ®é sè truyÒn t¨ng, th× phanh O/D (B0) kho¸ b¸nh r¨ng mÆt trêi O/D, do ®ã c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh cña bé truyÒn hµnh tinh O/D võa chuyÓn ®éng theo chiÒu kim ®ång hå xung quanh b¸nh r¨ng mÆt trêi O/D, võa quay xung quanh trôc cña chóng. V× vËy b¸nh r¨ng bao cña bé truyÒn hµnh tinh O/D quay theo chiÒu kim ®ång hå nhanh h¬n cÇn dÉn cña bé truyÒn b¸nh r¨nh hµnh tinh O/D. §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay, vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m« men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng réng th× m«men cµng lín. -13-
14. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 2. Kh«ng ë chÕ ®é sè truyÒn t¨ng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh O/D ho¹t ®éng nh­ mét c¬ cÊu dÉn ®éng trùc tiÕp, vµ quay nh­ mét côm ®¬n nhÊt ®Ó dÉn c«ng suÊt ra ®Çu vµo (tèc ®é quay vµ m«men). §é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é vµ chiÒu réng cña mòi tªn chØ m«men. Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ mòi tªn cµng r«ng th× m«men cµng lín. (1/1) Ph©n lo¹i bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh Cã rÊt nhiÒu lo¹i bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh. ë ®©y, chóng t«i gi¶i thÝch c¸c bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh tiªu biÓu b»ng c¸ch sö dông s¬ ®å nguyªn lý. 1. Lo¹i 3 tèc ®é + bé truyÒn sè truyÒn t¨ng (C¸c xe FF) B»ng viÖc phèi hîp bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3 tèc ®é víi bé truyÒn b¸nh r¨ng sè truyÒn t¨ng cã thÓ t¹o ra bèn tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tØ sè lïi. 2. Lo¹i 3 tèc ®é + bé truyÒn sè truyÒn t¨ng (C¸c xe FR)/Lo¹i 3 tèc ®é + bé truyÒn sè truyÒn t¨ng (C¸c xe FR) Bé truyÒn b¸nh r¨ng O/D cho c¸c xe FR ®­îc ®Æt gi÷a bé biÕn m« vµ bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3 tèc ®é mµ vÞ trÝ cña bé truyÒn 3 tèc ®é nµy kh¸c víi vÞ trÝ cña nã ë c¸c xe FF. Tuy nhiªn, h×nh d¹ng còng gièng nh­ ®èi víi c¸c xe FF. V× v©y, cã thÓ t¹o ra bèn tØ sè truyÒn sè tiÕn vµ mét tØ sè lïi. Ngoµi ra, trong A350 th× sè 1 vµ sè O/D ®­îc phèi hîp víi nhau ®Ó t¹o sè 2. B»ng c¸ch nµy cã thÓ t¹o ®­îc n¨m tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tØ sè truyÒn lïi. (1/4) -14-
15. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 3. Lo¹i 4 tèc ®é + O/D (c¸c xe FR) Mét bé truyÒn hµnh tinh trung t©m ®­îc ®Æt gi÷a bé truyÒn hµnh tinh tr­íc vµ bé truyÒn hµnh tinh sau. B»ng viÖc phèi hîp c¸c bé truyÒn ®ã víi mét bé truyÒn hµnh tinh O/D ta cã thÓ lËp ®­îc n¨m tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tû sè truyÒn lïi. 4. Lo¹i 5 tèc ®é (c¸c xe FR) Mét bé truyÒn hµnh tinh trung t©m ®­îc ®Æt gi÷a bé truyÒn hµnh tinh tr­íc vµ bé truyÒn hµnh tinh sau. Bé truyÒn hµnh tinh tr­íc cã hai b¸nh r¨ng hµnh tinh ®­îc bè trÝ gi÷a b¸nh r¨ng bao vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi. B»ng viÖc phèi hîp c¸c bé truyÒn hµnh tinh nµy, cã thÓ lËp ®­îc n¨m tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tØ sè truyÒn lïi. (2/4) 5. Lo¹i 4 tèc ®é CR - CR (c¸c xe FF) Cã thÓ lËp ®­îc bèn tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tØ sè truyÒn lïi b»ng hai bé b¸nh r¨ng hµnh tinh. Mét bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh CR-CR lµ mét bé b¸nh r¨ng hµnh tinh nèi cÇn dÉn tr­íc vµ sau víi b¸nh r¨ng bao. 6. Lo¹i 4 tèc ®é ravigneaux (c¸c xe FF) Mét b¸nh r¨ng hµnh tinh dµi vµ mét b¸nh r¨ng hµnh tinh ng¾n ®­îc ®Æt gi÷a b¸nh r¨ng bao vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi tr­íc. B¸nh r¨ng hµnh tinh dµi cßn ¨n khíp víi b¸nh r¨ng mÆt trêi sau. Cã thÓ lËp ®­îc bèn tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tØ sè truyÒn lïi. (3/4) -15-
16. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 7. Lo¹i 3 tèc ®é + U/D (c¸c xe FF) Mét bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh ®­îc ®Æt trªn trôc trung gian. HÖ thèng nµy vËn hµnh nh­ mét bé gi¶m tèc "thÊp tèc". Gièng nh­ lo¹i 3 tèc ®é + O/D, hÖ thèng nµy cho phÐp lËp ®­îc bèn tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tØ sè truyÒn lïi. TØ sè truyÒn cña hép sè ®èi víi sè cao nhÊt còng b»ng tØ sè truyÒn cña sè O/D ®èi víi tû sè gi¶m tèc tæng bao gåm c¶ tû sè truyÒn b¸nh r¨ng vi sai. 8. Lo¹i 4 tèc ®é + U/D (c¸c xe FF) Mét bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh 4 tèc ®é kiÓu CR-CR ®­îc ®Æt trªn trôc s¬ cÊp, vµ mét bé gi¶m tèc "thÊp tèc" ®­îc ®Æt trªn trôc trung gian. Víi c¸c côm ®ã cã thÓ lËp ®­îc n¨m tØ sè truyÒn tiÕn vµ mét tØ sè truyÒn lïi. (4/4) -16-
17. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh Bµi tËp H·y sö dông c¸c bµi tËp nµy ®Ó kiÓm tra møc hiÓu biÕt cña b¹n vÒ c¸c tµi liÖu trong ch­¬ng nµy. Sau khi tr¶ lêi mçi bµi tËp, b¹n cã thÓ dïng nót tham kh¶o ®Ó kiÓm tra c¸c trang liªn quan ®Õn c©u hái vÒ c©u hái hiÖn t¹i. Khi c¸c b¹n cã c©u tr¶ lêi ®óng, h·y trë vÒ v¨n b¶n ®Ó duyÖt l¹i tµi liÖu vµ t×m c©u tr¶ lêi ®óng. Khi ®· tr¶ lêi ®óng mäi c©u hái, b¹n cã thÓ chuyÓn sang ch­¬ng tiÕp theo. -17-
18. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh C©u hái-1 Hãy đánh dấu Đúng hay Sai cho mỗi câu sau. Các câu trả lời No. Câu hỏi Đúng hoặc Sai đúng Bộ truyền bánh răng hành tinh gồm có 3 bánh răng (bánh răng bao, 1. bánh răng hành tinh và bánh răng mặt trời) và cần dẫn. Đúng Sai Đĩa đẩy tang trống của li hợp truyền thẳng để cho phanh kiểu nhiều 2. đĩa ướt hoạt động. Đúng Sai Li hợp nhất định phải có van một chiều để xả dầu. 3. Đúng Sai Tỷ số truyền của bánh răng O/D nói chung là nhỏ hơn 1. 4. Đúng Sai C©u hái-2 Hình sau đây mô tả bộ truyền bánh răng hành tinh. Hãy chọn những từ tương ứng từ 1 đến 4 trong cụm từ. a) Bánh răng mặt trời b) Bánh răng bao c) Cần dẫn d) Bánh răng hành tinh Trả lời: 1. 2. 3. 4. -18-
19. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh C©u hái-3 Các câu sau đây liên quan tới kiểu phanh dải B1. Hãy chọn câu nào sau đây là Đúng. Chức năng của lò xo ngoài là để hấp thu phản lực từ trống phanh. 1. Một đầu của dải phanh được cố định vào vỏ hộp số bằng một lò xo. 2. Dải phanh được trở về vị trí ban đầu khi dầu có áp suất được xả và pít tông và cần đẩy pít tông bị lò xo ngoài 3. đẩy ngược lại. Khi thay dải phanh bằng một dải mới hãy ngâm dải mới vào dầu động cơ trong 15 phút hoặc lâu hơn trước khi 4. lắp. C©u hái-4 Các câu sau đây liên quan tới cấu tạo và hoạt động của li hợp. Hãy chọn câu nào sau đây là Đúng. Li hợp đóng vai trò nối/ngắt công suất. 1. Li hợp đóng vai trò khuyếch đại công suất. 2. Li hợp được ăn khớp do tác động của lực lò xo. 3. Li hợp truyền công suất bằng độ nhớt của dầu. 4. -19-