Bài giảng Khoa học môi trường - Chương 4: Tài nguyên nguyên thiên nhiên - Lê Quốc Tuấn

Nội dung text: Bài giảng Khoa học môi trường - Chương 4: Tài nguyên nguyên thiên nhiên - Lê Quốc Tuấn

1. ChChươươngng 44 TATAØIØI NGUYEÂNNGUYEÂN THIEÂNTHIEÂN NHIEÂNNHIEÂN TS.TS. LêLê QuQuốốcc TuTuấấnn KhoaKhoa MôiMôi trtrưườờngng vvàà TTààii nguyênnguyên ĐĐạạii hhọọcc NôngNông LâmLâm TP.TP. HCMHCM
2. GiôGiôùùii thiethieäuäu chungchung „ TaTaøiøi nguyeânnguyeân thieânthieân nhieânnhieân (TNTN)(TNTN) lalaøø vavaätät chachaátát cocoùù trongtrong thieânthieân nhieânnhieân mamaøø concon ngngööôôøiøi ssöûöû duduïngïng ññeeåå thothoûaûa maõnmaõn nhunhu cacaàuàu cucuûaûa cuocuoäcäc sosoángáng „ PhaPhaànàn lôlôùnùn TNTNTNTN cocoùù giagiaùù tròtrò caocao,, ñöñöôôïcïc hhììnhnh thathaønhønh quaqua quaquaùù trtrììnhnh laâulaâu dadaøiøi cucuûaûa ttöïöï nhieânnhieân
3. PhaânPhaân loaloaïiïi tataøøii nguyeânnguyeân „ TaTaøiøi nguyeânnguyeân tataùiùi tataïoïo ñöñöôôïcïc:: LaLaøø loaloaïiïi tataøiøi nguyeânnguyeân cocoùù thetheåå tataùiùi tataïoïo ñöñöôôïcïc sausau khikhi khaikhai thathaùcùc hoahoaëcëc ssöûöû duduïngïng VdVd TaTaøiøi nguyeânnguyeân rröøöøngng,, sinhsinh khokhoáiái „ TaTaøiøi nguyeânnguyeân khoângkhoâng tataùiùi tataïoïo ñöñöôôïcïc:: lalaøø tataøiøi nguyeânnguyeân khoângkhoâng thetheåå tataùiùi tataïoïo ñöñöôôïcïc sausau khikhi khaikhai thathaùcùc VdVd TaTaøiøi nguyeânnguyeân khoakhoaùngùng sasaûnûn,, nhieânnhieân lielieäuäu hohoùaùa thathaïchïch „ TaTaøiøi nguyeânnguyeân tataùiùi checheá:á: lalaøø nguonguoànàn tataøiøi nguyeânnguyeân ñöñöôôïcïc tataùiùi ssöûöû duduïngïng sausau khikhi ññaõaõ ñöñöôôïcïc xxöûöû lylyù.ù. VdVd NNööôôùcùc thathaûiûi ñöñöôôïcïc xxöûöû lylyù,ù, lalaømøm sasaïchïch vavaøø ssöûöû duduïngïng lalaïiïi
4. TaTaøiøi nguyeânnguyeân rröøöøngng
5. TaTaàmàm quanquan trotroïngïng cucuûaûa tataøiøi nguyeânnguyeân rröøöøngng „ Taøi nguyeân taùi taïo ñöôïc „ Caân baèng sinh thaùi vaø duy trì caân baèng sinh thaùi „ Heä thoáng sinh thaùi hoaøn chænh „ Phaùt trieån kinh teá ôû nhieàu quoác gia „ Naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng vaø giaûm thieåu oâ nhieãm „ Baûo quaûn ñaát „ Choáng xoùi moøn vaø kieåm soaùt luõ luït „ Loâi keùo caùc côn möa „ Cung caáp nguyeân lieäu thoâ vaø thöùc aên
6. HieHieänän tratraïngïng phaphaùù rröøöøngng
7. KHẮC PHỤC HẬU QUẢ Hoạt động trồng rừng tạiViệtNam
8. TATAØIØI NGUYEÂNNGUYEÂN NNÖÖÔÔÙCÙC ™Nöôùc laø moät thaønh phaàn raát quan troïng vaø khoâng theå thieáu ñöôïc trong heä sinh thaùi moâi tröôøng ñeå duy trì söï soáng, söï trao ñoåi chaát, caân baèng sinh thaùi treân toaøn caàu. ™Nhöng chính baûn thaân noù cuõng laø moät daïng moâi tröôøng ñaày ñuû, noù coù hai phaàn chính laø nöôùc vaø caùc chaát hoøa tan trong noù. ™Moâi tröôøng nöôùc bao goàm caùc daïng nöôùc ngoït, nöôùc maën, nöôùc ao hoà, soâng ngoøi, nöôùc ñoùng baêng, tuyeát, hôi nöôùc, nöôùc ngaàm.
9. Noâng Coâng Con ngöôøi vaø hoaït Thöïc vaät Ñoäng vaät Nöôùc thaûi nghieäp nghieäp ñoäng Khí quyeån Nöôùc caáp Aùnh saùng Chaát höõu cô vaø voâ Khoâng khí Chaát raén cô hoøa tan lô löõng Naêng löôïng NÖÔÙC Vi sinh vaät Aùnh saùng Thöïc vaät Ñoäng vaät thuûy sinh thuûy sinh Nöôùc Nöôùc Nöôùc hoà Nöôùc Nöôùc Nöôùc Nöôùc trong cô bieån ñoùng baêng soâng, suoái trong ñaát ngaàm theå sinh vaät Nöôùc Nöôùc thoå mao quaûn nhöôõng
10. KHOÁI LÖÔÏNG VAØ THÔØI GIAN LÖU TRÖÕ CUÛA CAÙC DAÏNG NÖÔÙC TRONG CHU TRÌNH THUÛY HOÙA DAÏNG NÖÔÙC KHOÁI LÖÔÏNG (KM3) Nöôùc ñaïi döông 1.370.223.000.000 Boác hôi töø ñaïi döông 430.000 Möa treân ñaïi döông 390.000 Möa treân ñaát lieàn 110.000 Boác hôi töø ñaát lieàn 70.000 Chaûy traøn töø ñaát lieàn 40.000 Soâng hoà 281.200 Baêng tuyeát 24.000.000 Nöôùc ngaàm 60.000.000
11. ÑÒA ÑIEÅM THÔØI GIAN LÖU TRÖÕ Khí quyeånå 9 ngaøyø Caùcù doøngø soâng (vôùiù toácá ñoää 2 tuaànà 1m/s) Ñaátá aåmå 2 tuaànà ñeáná 1 naêm Caùcù hoàà lôùnù 10 naêm Nöôùcù ngaàmà noâng (vôùiù toácá ñoää 10-100 naêm 1-10m/ngaøy)ø Taàngà pha troänä cuûaû caùcù ñaïiï 120 naêm döông Ñaïiï döông theáá thôùiù 300 naêm Nöôùcù ngaàmà saâu ≈10.000 naêm Choùpù baêng nam cöïc 10.000 naêm
12. VaiVai trotroøø cucuûaûa nnööôôùcùc trongtrong moâimoâi trtrööôôøngøng sinhsinh thathaùiùi 1.1. NNööôôùcùc cacaànàn chocho ssöïöï sosoángáng „ NNööôôùcùc thamtham giagia vavaøoøo cacaáuáu tataïoïo chachaátát sosoángáng „ NNööôôùcùc thamtham giagia vavaøoøo cacaùcùc quaquaùù trtrììnhnh traotrao ññooåiåi chachaátát vavaøø naêngnaêng llööôôïngïng „ ““Ở ÑAÂU COÙ NÖÔÙC ÔÛ ÑOÙ COÙ SÖÏ SOÁNG””
13. 2.2. NNööôôùcùc chocho sasaûûnn suasuaátát noângnoâng nghienghieääpp „ ÑÑeeåå sasaûnûn xuaxuaátát rara 11 kgkg luluùaùa cacaànàn momoätät llööôôïngïng nnööôôùcùc lalaøø 750750 kgkg ((gagaápáp 100100 lalaànàn sasaûnûn xuaxuaátát 11 kgkg thòtthòt)) „ ÑÑeeåå ññaaûmûm babaûoûo 22 vuvuïï luluùaùa cacaànàn momoätät llööôôïngïng nnööôôùcùc ngongoïtït 1414 25.00025.000 mm3/ha./ha. „ ÑÑooáiái vôvôùiùi caâycaây trotroàngàng cacaànàn 50005000 mm3/ha,/ha, vôvôùiùi hoahoa mamaøuøu cuõngcuõng ttööôngông ñöñöôngông lalaøø 50005000 mm3/ha./ha. „ HieHieänän naynay tata ññaaønhønh phaphaûiûi duduøngøng 80%80% nguonguoànàn nnööôôùcùc ngongoïtït chocho SXSX noângnoâng nghienghieäpäp
14. 3.3. NNööôôùcùc chocho sasaûûnn xuaxuaátát coângcoâng nghienghieäpäp „ LaLaømøm lalaïnhïnh ññooängäng côcô,, hôihôi nnööôôùcùc lalaømøm quayquay tuabinetuabine,, lalaømøm dungdung moâimoâi hohoøaøa tantan chachaátát mamaøuøu vavaøø cacaùcùc phaphaûnûn öùöùngng hohoùaùa hohoïcïc „ MoãiMoãi ngangaønhønh coângcoâng nghienghieäpäp,, moãimoãi khukhu checheáá xuaxuaátát,, moãimoãi coângcoâng nghengheää yeâuyeâu cacaàuàu momoätät llööôôïngïng nnööôôùcùc khakhaùcùc nhaunhau „ NgNgööôôøiøi tata ttíínhnh ññeeåå cocoù:ù: „ 11 tataánán nhoâmnhoâm cacaànàn ññeeánán 14001400 mm3 nnööôôùcùc,, „ 11 tataánán thetheùpùp cacaànàn ññeeánán 600600 mm3 nnööôôùcùc,, „ 11 tataánán nhnhöïöïaa cacaànàn 500500 mm3 nnööôôùcùc „ NNööôôùcùc cuõngcuõng cacaànàn chocho coângcoâng nghengheää ththöïöïcc phaphaåmåm checheáá biebieánán llööôngông ththöïöïcc,, coângcoâng nghienghieäpäp thuothuoäcäc giagia,, CNCN giagiaáyáy,, checheáá biebieánán rrööôôïiïi,, checheáá biebieánán raurau quaquaûû totoångång hôhôïpïp
15. 4.4. NNööôôùcùc ññeeåå chchööõaõa bebeänhänh „ NgNgööôôøiøi tata chchööõaõa momoätät sosoáá bebeänhänh babaèngèng uouoángáng nhienhieàuàu nnööôôùcùc ññeeåå quaquaùù trtrììnhnh phaânphaân giagiaûiûi chachaátát ññooäcäc,, traotrao ññooåiåi chachaátát mamaïnhïnh hônhôn „ CoCoùù momoätät phphööôngông phaphaùpùp khakhaùcùc lalaøø ngngööôôøiøi tataémém nnööôôùcùc khoakhoaùngùng nonoùngùng ôôûû cacaùcùc suosuoáiái ttöïöï nhieânnhieân ññeeåå chchööõaõa cacaùcùc bebeänhänh thathaápáp khôkhôùpùp,, ngoangoaøiøi dada,, bebeänhänh timtim mamaïchïch,, thathaànàn kinhkinh „ NNööôôùcùc lalaømøm giagiaûmûm chachaátát ññooäcäc,, lalaømøm chocho côcô thetheåå hoahoaïtït hohoùaùa mamaïnhïnh hônhôn leânleân,, traotrao ññooåiåi chachaátát taêngtaêng,, aênaên ngonngon,, ngunguûû khokhoûeûe
16. 5.5. NNööôôùcùc cacaànàn chocho giaogiao thoângthoâng vavaänän tataûiûi „ GiaoGiao thoângthoâng vavaänän tataûiûi babaèngèng ñöñöôôøngøng thuthuûyûy ththìì nnööôôùcùc bebeàà mamaëtët lalaøø yeyeáuáu totoáá tataátát yeyeáuáu „ CaCaùcùc soângsoâng ngongoøiøi,, keânhkeânh raraïchïch,, biebieånån ññaaïiïi ddööôngông,, hohoàà aoao,, vònhvònh ññeeàuàu lalaøø nhnhööõngõng moâimoâi trtrööôôøngøng thuathuaänän lôlôïiïi ññeeåå giaogiao thoângthoâng vavaänän tataûiûi „ BeânBeân cacaïnhïnh ññooùù tata lalaïiïi cocoùù 11 trietrieäuäu kmkm ñöñöôôøngøng biebieånån raraátát thuathuaänän lôlôïiïi chocho phaphaùtùt trietrieånån giaogiao thoângthoâng „ TTíínhnh chungchung chocho phaphaùtùt trietrieånån thetheáá giôgiôùiùi 7/107/10 lalaøø diedieänän ttííchch mamaëtët nnööôôùcùc biebieånån,, mamaøø vavaänän chuyechuyeånån ñöñöôôøngøng thuthuûyûy giagiaùù thathaønhønh raraátát rereû,û, chchææ babaèngèng 1/101/10 ñöñöôôøngøng khoângkhoâng vavaøø 1/21/2 1/31/3 ñöñöôôøngøng boboä.ä.
17. 6.6. NNööôôùcùc chocho phaphaùtùt trietrieånån dudu lòchlòch „ DuDu lòchlòch neneáuáu khoângkhoâng cocoùù nnööôôùcùc ththìì khoângkhoâng thetheåå phaphaùtùt trietrieånån ñöñöôôïcïc „ NNööôôùcùc khoângkhoâng chchææ cungcung cacaápáp chocho sinhsinh hoahoaïtït dudu lòchlòch ((aênaên uouoángáng,, tataémém giagiaëtët)) mamaøø nnööôôùcùc cocoønøn lalaøø moâimoâi trtrööôôøngøng phaphaùtùt trietrieånån cacaùcùc dadaïngïng dudu lòchlòch:: „ Du lòch treân soâng Höông, „ Du lòch treân soâng Mekong, „ Du lòch treân hoàà Taây, Trò An, Ba Beå,å Chuøaø Höông „ Du lòch treân bieånå , baõi bieånå , bôøø bieånå
18. TaTaøiøi nguyeânnguyeân biebieånån
19. SaSaûûnn xuaxuaátát sinhsinh khokhoáiái Sinh khoái haøng naêm 1998-2006 g carbon/m2
20. Khai thaùc quaù möùc
21. OÂOÂ nhieãmnhieãm moâimoâi trtrööôôøøngng biebieånån
22. CaCaùcùc nguonguoànàn tataøiøi nguyeânnguyeân khakhaùcùc ™™TaTaøøii nguyeânnguyeân ÑÑaaátát ™™TaTaøøii nguyeânnguyeân NaêngNaêng llööôôïngïng ™™TaTaøøii nguyeânnguyeân KhKhíí hahaäuäu ((XemXem chchööôngông 2,2, phaphaànàn 22)) ™™TaTaøøii nguyeânnguyeân KhoaKhoaùngùng sasaûnûn ((Ñoïc theâm taøi lieäu))