Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 4: Phương pháp và kĩ thuật thu thập, xử lí thông tin về môi trường giáo dục Trung học Cơ sở - Từ Đức Văn
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 4: Phương pháp và kĩ thuật thu thập, xử lí thông tin về môi trường giáo dục Trung học Cơ sở - Từ Đức Văn", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- module_boi_duong_thuong_xuyen_trung_hoc_co_so_module_thcs_4.pdf
Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 4: Phương pháp và kĩ thuật thu thập, xử lí thông tin về môi trường giáo dục Trung học Cơ sở - Từ Đức Văn
- TỪ ĐỨC VĂN MODULE THcs 4 PH¦¥NG Ph¸p vµ kÜ thuËt thu thËp, xö lÝ th«ng tin vÒ m«i tr−êng gi¸o dôc trung häc c¬ së
- A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Môi tr ng giáo d c có vai trò quan tr ng trong vi c hình thành và phát tri n nhân cách cho h c sinh nói chung, h c sinh THCS nói riêng. Trong quá trình giáo d c, mu n t o c nh ng tác ng tích c c t môi tr ng n vi c h c t p và rèn luy n o c cho h c sinh thì i u ki n tiên quy t òi h i m i ng i giáo viên c n có nh ng hi u bi t và có k n ng s d ng các ph ng pháp, k thu t thu th p, x lí thông tin v môi tr ng giáo d c. Module THCS 4 c xây d ng nh m giúp giáo viên các tr ng THCS có th áp ng c nh ng yêu c u ó trong công tác giáo d c h c sinh. B. MỤC TIÊU 1. Mục tiêu chung Giúp giáo viên THCS có th s d ng thành th o, hi u qu các ph ng pháp, k thu t thu th p và x lí thông tin v môi tr ng giáo d c THCS, t ó có nh ng tác ng tích c c nh m t o ra m t môi tr ng giáo d c th ng nh t và hi u qu cho h c sinh. 2. Mục tiêu cụ thể — Ki n th c: + H c viên nêu c các c i m c a môi tr ng giáo d c h c sinh THCS. + ánh giá c m c nh h ng c a môi tr ng giáo d c n vi c h c t p, rèn luy n c a h c sinh THCS. + Trình bày c các ph ng pháp và k thu t thu th p, x lí thông tin v môi tr ng giáo d c h c sinh THCS. — K n ng: S d ng tri th c c a module này nghiên c u các module ti p theo và gi i quy t t t các v n trong th c ti n giáo d c c p THCS hi n nay: + Có k n ng s d ng các ph ng pháp và k thu t thu th p, x lí thông tin v môi tr ng giáo d c THCS. + K n ng kh c ph c nh ng khó kh n trong vi c thu th p và x lí thông tin v môi tr ng giáo d c h c sinh THCS t c hi u qu t i u. 8 | MODULE THCS 4
- — Thái : + Có thái h c t p m t cách khoa h c, c l p, tích c c và sáng t o. + Có nh n th c và ánh giá úng v ý ngh a vi c tìm hi u các ph ng pháp và k thu t thu th p, x lí thông tin v môi tr ng giáo d c cho h c sinh THCS. + Có nguy n v ng và quy t tâm v n d ng nh ng tri th c ã h c vào th c ti n giáo d c c a b n thân trong quá trình công tác hi n nay c ng nh trong t ng lai. C. NỘI DUNG TT N i dung Th i gian 1 Khái quát v môi tr ng giáo d c THCS 2 ti t 2 Ph ng pháp tìm hi u môi tr ng giáo d c THCS 5 ti t 3 K thu t x lí thông tin v môi tr ng giáo d c THCS 5 ti t ánh giá m c nh h ng c a môi tr ng giáo 4 3 ti t d c i v i h c sinh THCS Nội dung 1 KHÁI QUÁT V MÔI TR NG GIÁO D C TRUNG H C C S 1.1. MỤC TIÊU Sau khi h c t p, nghiên c u n i dung này, h c viên s : — Trình bày c khái ni m, c u trúc c a môi tr ng giáo d c THCS. — Phân tích c vai trò c a môi tr ng giáo d c i v i s hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh THCS. — Hi u rõ ý ngh a, vai trò c a ng i giáo viên THCS trong vi c xây d ng môi tr ng giáo d c cho h c sinh. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 9
- 1.2. KIỂM TRA ĐẦU VÀO Câu 1: Câu nói “G n m c thì en, g n èn thì r ng” mu n nói vai trò c a y u t môi tr ng i v i s phát tri n nhân cách là: a) Quy t nh. b) Ch o. c) Ti n . d) C a, b, c u sai. Câu 2: Môi tr ng nào sau ây tác ng tr c ti p và m nh m n s hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh THCS: a) Kinh t b) V n hoá c) Gia ình d) Nhà tr ng e) C a và b f) C c và d. 1.3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Khái niệm môi trường, môi trường giáo dục Trung học cơ sở Nhiệm vụ — c và ti p nh n các thông tin v ho t ng. — Th o lu n nhanh v khái ni m môi tr ng, vai trò c a môi tr ng i v i s hình thành và phát tri n nhân cách. — T vi c hi u khái ni m và vai trò c a môi tr ng i v i s hình thành và phát tri n nhân cách, rút ra khái ni m v môi tr ng giáo d c h c sinh THCS. Thông tin cho hoạt động • Khái ni m môi tr ng: 10 | MODULE THCS 4
- — Môi tr ng là toàn b các y u t t nhiên và xã h i hi n h u nh h ng l n n i s ng và nhân cách con ng i. Môi tr ng bao quanh con ng i g m môi tr ng t nhiên và môi tr ng xã h i. Môi tr ng t nhiên g m khí h u, t, n c, sinh thái và môi tr ng xã h i là các i u ki n v kinh t , chính tr , v n hoá — Hoàn c nh c hi u là m t y u t ho c là m t môi tr ng nh h p thành c a môi tr ng l n; môi tr ng nh tác ng tr c ti p, m nh m , quy t li t trong m t th i gian, không gian nh t nh t o nên h ng hình thành và phát tri n nhân cách, ví d hoàn c nh kinh t khó kh n, hoàn c nh b nh t t m au Trong quá trình hình thành và phát tri n nhân cách thì môi tr ng xã h i (trong ó có gia ình, b n bè, t p th l p, tr ng ), thông qua các m i quan h vô cùng phong phú, có ý ngh a quan tr ng c bi t. • Vai trò c a môi tr ng i v i s hình thành và phát tri n nhân cách: — M i con ng i, ngay t khi m i sinh ra ã c s ng trong m t môi tr ng, hoàn c nh nh t nh, có th g p thu n l i ho c khó kh n i v i quá trình phát tri n th ch t, tinh th n c a cá nhân. Môi tr ng t nhiên và xã h i v i các i u ki n kinh t , th ch chính tr , h th ng pháp lu t, truy n th ng v n hoá, chu n m c o c ã tác ng m nh m n quá trình hình thành và phát tri n ng c , m c ích, quan i m, tình c m, nhu c u, h ng thú, chi u h ng phát tri n c a cá nhân. Thông qua ho t ng và giao l u trong môi tr ng mà cá nhân chi m l nh c các kinh nghi m, giá tr xã h i loài ng i, t ng b c i u ch nh, hoàn thi n nhân cách c a mình. — Tác ng c a môi tr ng i v i s phát tri n c a cá nhân là vô cùng m nh m , ph c t p, có th r t t t ho c r t x u, có th cùng chi u hay ng c chi u, ch y u là theo con ng t phát. Nó có m c nh h ng tích c c hay tiêu c c nh th nào, có c ch p nh n hay không trong quá trình phát tri n nhân cách tu thu c ph n l n vào trình c giáo d c, ó là ý th c, ni m tin, quan i m, ý chí và xu h ng, n ng l c ho t ng, giao l u góp ph n c i bi n môi tr ng c a cá nhân. Chính vì v y, C. Mác ã kh ng nh: Hoàn c nh sáng t o ra con ng i, trong m t m c con ng i l i sáng t o ra hoàn c nh. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 11
- Con ng i luôn luôn là m t ch th có ý th c, tu theo l a tu i và trình c giáo d c ch không hoàn toàn b ng b i nh ng tác ng x u c a môi tr ng làm bi n i nhân cách t t p c a mình. Ca dao, t c ng c a ta c ng ã có câu ng i ca v nh ng con ng i có khi ph i s ng trong m t môi tr ng, hoàn c nh th p kém nh ng ph m ch t, nhân cách v n không h hoen : “G n bùn mà ch ng hôi tanh mùi bùn”. — C ng có nh ng con ng i cùng s ng chung trong môi tr ng, hoàn c nh gia ình, nh ng nhân cách c a h phát tri n theo h ng khác nhau. Nh v y, trong s tác ng qua l i gi a cá nhân và môi tr ng c n chú ý n hai m t c a v n : + Th nh t là tính ch t tác ng c a môi tr ng, hoàn c nh vào quá trình phát tri n nhân cách c a m i cá nhân. + Th hai là tính tích c c c a cá nhân tác ng vào môi tr ng, hoàn c nh nh m i u ch nh, c i t o nó ph c v nhu c u, l i ích c a mình, qua ó hình thành và phát tri n nhân cách c a chính mình. Có th kh ng nh y u t môi tr ng có nh h ng to l n, quan tr ng n quá trình hình thành và phát tri n nhân cách. Tuy nhiên, n u tuy t i hoá vai trò c a môi tr ng là ph nh n vai trò ý th c, sáng t o c a ch th , ó là sai l m v nh n th c lu n. Do ó, ph i t quá trình giáo d c, quá trình hình thành và phát tri n nhân cách trong m i quan h t ng tác gi a các y u t có s ánh giá úng n. Ng c l i, vi c h th p ho c ph nh n vai trò y u t môi tr ng c ng ph m sai l m c a thuy t “Giáo d c v n n ng”. • Khái ni m môi tr ng giáo d c THCS: T vi c hi u khái ni m và vai trò c a môi tr ng i v i s hình thành và phát tri n nhân cách nói chung, ta có th hi u môi tr ng giáo d c THCS nh sau: — Môi tr ng giáo d c THCS là h th ng các i u ki n, hoàn c nh, các y u t bên ngoài và bên trong có nh h ng tr c ti p t i s hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh THCS. — Khi nói t i vai trò c a môi tr ng giáo d c THCS i v i s hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh c p h c này ch y u là mu n nói t i môi tr ng xã h i. 12 | MODULE THCS 4
- Môi tr ng xã h i c phân thành môi tr ng l n và môi tr ng nh : + Môi tr ng l n (môi tr ng v mô), c c tr ng b i các y u t nh : chính tr , kinh t , các quan h s n xu t. + Môi tr ng nh (môi tr ng vi mô): là m t b ph n c a môi tr ng l n, tr c ti p bao quanh h c sinh THCS nh : gia ình, h hàng, làng xóm, nhà tr ng, b n bè Hoạt động 2: Vai trò của môi trường giáo dục đối với việc học tập, rèn luyện của học sinh Trung học cơ sở Nhiệm vụ — c và ti p nh n các thông tin v ho t ng. — GV a ra câu h i yêu c u h c viên k tên các lo i môi tr ng giáo d c có nh h ng m nh m n vi c h c t p và rèn luy n c a h c sinh THCS. — Th o lu n nhanh v vai trò c a các lo i môi tr ng giáo d c i v i s phát tri n nhân cách h c sinh THCS. — Chính xác hoá l i n i dung th o lu n. Thông tin cho hoạt động — Gia ình là môi tr ng s ng u tiên c a h c sinh, ó là n i sinh ra, nuôi d ng và giáo d c các em và cha m là nh ng nhà giáo d c u tiên. N p s ng gia ình, m i quan h tình c m c a các thành viên, trình v n hoá, s g ng m u và ph ng pháp giáo d c c a cha m có nh h ng r t l n t i s phát tri n tâm lí, ý th c, hành vi c a h c sinh THCS. — Nhà tr ng v i s m nh kép là m b o truy n th ki n th c và giáo d c h c sinh nh là y u t môi tr ng bên ngoài có nh h ng to l n n vi c h c t p, rèn luy n c a h c sinh THCS. C th , nhà tr ng là n i t ch c các ho t ng d y h c nh m giúp các em chi m l nh h th ng ki n th c, k n ng, k x o m t cách h th ng, là n i giáo d c các ph m ch t o c c a nhân cách cho các em. Nhà tr ng giúp cho ng i h c t ch và ào t o ng i h c tr thành m t công dân có trách nhi m i v i gia ình, c ng ng, xã h i. — Xã h i, v i các truy n th ng, giá tr , nh h ng kinh t chính tr và tôn giáo có nh h ng gián ti p t i vi c d y h c và giáo d c h c sinh nói PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 13
- chung, h c sinh THCS nói riêng. Môi tr ng xã h i có nh h ng t i quá trình hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh THCS th ng qua hai hình th c là t phát và t giác. Nh ng nh h ng t phát bao g m các y u t tích c c và tiêu c c c a i s ng xã h i vô cùng ph c t p do cá nhân t l a ch n theo nhu c u, h ng thú, trình t giáo d c c a mình. Nh ng nh h ng t giác là nh ng t h p tác ng tr c ti p hay gián ti p có h ng ích, có n i dung, có ph ng pháp, b ng nhi u hình th c c a các t ch c, c quan, oàn th xã h i. — T p th và ph ng pháp t ch c ho t ng c a t p th h c sinh THCS nh oàn Thanh niên có nh h ng không nh n s phát tri n nhân cách các em. T p th v i t cách là c ng ng c bi t c t ch c trình cao, có tôn ch m c ích, n i dung ho t ng, có k lu t, t o i u ki n t t cho h c sinh THCS s ng, ho t ng và giao l u. Giáo d c hi n i r t coi tr ng giáo d c t p th , coi t p th là môi tr ng các em c giao l u, t ng tác, h p tác; là ph ng ti n giáo d c h c sinh THCS. — Các nhóm b n bè có nh h ng hàng ngày, hàng gi n h c sinh THCS, trong ó có nhóm b n bè chính th c và không chính th c. Các nhóm b n bè này có nh h ng tích c c ho c tiêu c c n các thành viên trong nhóm trong quá trình h c t p, sinh s ng. Tóm l i, môi tr ng giáo d c có tác ng quan tr ng t i s hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh THCS. C th , môi tr ng góp ph n t o nên m c ích, ng c , cung c p ph ng ti n cho ho t ng và giao ti p c a h c sinh, nh ó mà m i h c sinh THCS chi m l nh c nh ng tri th c, k n ng, k x o, thái , hành vi và thói quen t t p trong h c t p và cu c s ng. — Ph i ánh giá úng vai trò c a môi tr ng giáo d c i v i vi c h c t p, rèn luy n c a h c sinh THCS. Ph i t ch c cho h c sinh tích c c tham gia vào vi c c i t o và xây d ng môi tr ng theo nh ng yêu c u c a xã h i. 1.4. KIỂM TRA ĐẦU RA Câu 1: Ch ra ý úng, sai c a câu t c ng “G n m c thì en, g n èn thì r ng” có cách hi u chính xác v vai trò c a môi tr ng i v i s hình thành và phát tri n nhân cách. Câu 2: N u là m t ng i giáo viên ch nhi m l p, anh (ch ) s gi i quy t tình hu ng sau nh th nào? 14 | MODULE THCS 4
- Là a ph ng ti p giáp gi a n i thành và ngo i thành Hà N i, m t b ph n thanh thi u niên huy n X có bi u hi n v ng m c ph i t n n xã h i. Minh Quân là m t h c sinh có cha m làm ngh buôn bán nên v ng nhà th ng xuyên, tr ng em có nh ng bi u hi n không ngoan, tr n h c, b ti t, cãi l i th y, cô giáo. Cô Hoa — giáo viên ch nhi m l p ã nhi u l n vi t th g i Minh Quân mang v cho b m t ý mu n g p g gia ình nh ng không th y gia ình h i âm. Hi n t i, cô Hoa ang r t b n kho n tìm ra cách gi i quy t tho áng nh t nh m giúp Minh Quân h c t p và tu d ng c t t h n. Câu 3: T vi c nh h ng c a các y u t xã h i, nhà tr ng, gia ình, t p th và các t ch c oàn th , nhóm b n bè n s phát tri n nhân cách h c sinh, anh (ch ) hãy rút ra nh ng bài h c s ph m cho t ng y u t và liên h v i th c ti n n i anh (ch ) công tác. Nội dung 2 PH NG PHÁP TÌM HI U MÔI TR NG GIÁO D C TRUNG H C C S 2.1. MỤC TIÊU Sau khi h c t p, nghiên c u n i dung này, h c viên s : — Trình bày c các ph ng pháp tìm hi u môi tr ng giáo d c THCS. — Có k n ng v n d ng các ph ng pháp tìm hi u môi tr ng giáo d c THCS vào các tình hu ng trong nghiên c u t ch c các ho t ng và th c ti n giáo d c, d y h c c a b n thân. — Có thái h c t p tích c c, ch ng, sáng t o. 2.2. KIỂM TRA ĐẦU VÀO Câu 1: Theo anh (ch ), vi c tìm hi u môi tr ng giáo d c THCS là ch c n ng c a: a) Giáo viên ch nhi m l p b) Giáo viên gi ng d y b môn c) Ban giám hi u nhà tr ng d) C 3 áp án trên. Câu 2: Anh (ch ) hãy k tên các k n ng c b n và chuyên bi t mà m t ng i giáo viên THCS c n ph i có. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 15
- 2.3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Các phương pháp tìm hiểu môi trường giáo dục Trung học cơ sở Nhiệm vụ — c và ti p nh n các thông tin v ho t ng. — Các h c viên chia s nh ng tr i nghi m th c t c a mình v các ph ng pháp có th s d ng tìm hi u môi tr ng giáo d c THCS. — Ghi chép nhanh tên các ph ng pháp và cách th c th c hi n t ng ph ng pháp. — Th o lu n v u i m và h n ch c a t ng ph ng pháp. — K t lu n các ph ng pháp thu th p thông tin v môi tr ng giáo d c THCS. Thông tin cho hoạt động • Ph ng pháp nghiên c u h s h c sinh Nghiên c u h c b , lí l ch c a h c sinh THCS và cha m các em; nghiên c u h s , s sách ghi chép c a l p. H c b c a h c sinh là h s ghi t ng i y v tình hình h c t p, tu d ng, khen th ng và k lu t i v i m i h c sinh. Nghiên c u h c b s cho giáo viên hi u khái quát v tình hình h c sinh qua nh ng n m h c tr c. Lí l ch cá nhân cho bi t v hoàn c nh xu t thân, các m i quan h trong gia ình và xã h i c a h c sinh. N m c lí l ch h c sinh s giúp GV l a ch n c ph ng pháp tác ng n h c sinh phù h p và hi u qu . • Ph ng pháp quan sát, ph ng v n và nghiên c u s n ph m ho t ng s ph m Nghiên c u s sách và h s c a l p giúp GV bi t c tình hình khái quát c a l p. Tuy nhiên, n u hoàn toàn d a vào s sách ghi chép s d n n cách nhìn nh n quan liêu. B i v y, ng i giáo viên THCS c n ki m tra l i nh ng thông tin thu c qua h s b ng vi c quan sát h ng ngày các ho t ng t p th , h c t p, lao ng, vui ch i, gi i trí, thái , hành vi c a h c sinh trong l p và ngoài l p. Các s n ph m lao ng, h c t p c ng ph n ánh c s phát tri n nhân cách h c sinh, vì th , GV c n d a vào ó hi u và n m v ng tình hình h c sinh. M t khác, m i GV c n s p x p th i gian có i u ki n n th m h i và trao i cùng v i 16 | MODULE THCS 4
- gia ình, ph huynh h c sinh. Qua m i l n n th m h i, trò chuy n, GV s thu c nh ng thông tin h u ích cho vi c tìm ra các ph ng pháp, hình th c giáo d c t p th h c sinh và m i cá nhân h c sinh. • S d ng ph ng pháp i u tra vi t thu th p thông tin — Th c ch t c a ph ng pháp này là s d ng b ng h i ã c so n s n v i m t h th ng câu h i t ra cho nhi u ng i nh m thu th p ý ki n c a h v v n nghiên c u. + Phi u i u tra là m t h th ng câu h i ã c x p t trên c s các nguyên t c và n i dung nh t nh, nh m t o i u ki n cho ng i c h i th hi n quan i m c a mình v v n nghiên c u và ng i nghiên c u thu nh n c thông tin áp ng yêu c u c a tài và m c ích nghiên c u. + Phi u i u tra là công c o l ng quan tr ng, o nh ng nhân t nh t nh có liên quan n cá nhân ng i tr l i. + Trong giai o n chu n b : Xây d ng phi u i u tra là m t nhi m v quan tr ng, giúp cho vi c xây d ng ch ng trình nghiên c u. + Trong giai o n th c hi n: i v i nh ng công trình nghiên c u có s d ng phi u i u tra, phi u i u tra s giúp cho vi c thu th p thông tin. + Trong giai o n x lí thông tin: Phi u i u tra óng vai trò nh ngu n mang thông tin c l y ra t phi u i u tra. — Các lo i câu h i trong phi u i u tra: + Câu h i m : Là câu h i không ch a s n câu tr l i mà ng i tr l i t b c l ý ki n c a mình theo v n t ra; cho phép ng i c h i tr l i m t cách t do, có th g ch u dòng ho c tr l i thành o n v n. + Câu h i óng: Là lo i câu h i mang tính ch t l a ch n, trong ó ã có s n các ph ng án tr l i, ng i tr l i ch c n l a ch n các ph ng án phù h p v i b n thân. Các lo i câu h i óng: Có câu h i óng l a ch n và câu h i óng tu ch n. ♦ Câu h i óng l a ch n: c i m n i b t c a lo i câu h i này là các câu tr l i c chu n b tr c c a câu h i mang tính ch t lo i tr l n nhau và ngu i tr l i ch có th l a ch n m t trong các ph ng án tr l i c a ra. Có câu l a ch n m t trong hai ph ng án, câu l a ch n m t trong nhi u ph ng án, câu l a ch n có nhi u m c . PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 17
- ♦ Câu h i óng tu ch n: Ng i tr l i có th l a ch n m t hay m t vài ph ng án tr l i c a ra. Các ph ng án c a ra không nh t thi t lo i tr nhau. Vi c x lí các câu h i trên có th nh l ng b ng tính t n su t, tính i m, tính giá tr trung bình tu thu c vào t ng lo i câu h i. — Yêu c u chung v câu h i trong phi u i u tra: + Di n t câu h i ph i c th , rõ ràng, chính xác, d hi u, tránh hi u l m ho c có nhi u cách hi u khác nhau. + Nên thi t k các câu h i có khía c nh ràng bu c l n nhau ánh giá tính trung th c, chính xác c a câu tr l i. + Các câu h i trong b ng h i ph i phù h p v i tài và m c tiêu nghiên c u. + Các câu h i không t m c thái quá mà luôn luôn t m c trung l p. + Nên có các câu h i ki m tra l n nhau m b o trung th c, khách quan c a câu tr l i. — Thi t k b ng h i: B ng h i là chi c c u n i gi a ng i nghiên c u và ng i tr l i. Chi c c u ó có m b o hay không ph thu c r t nhi u vào s chu n b . + Xây d ng c u trúc chung c a phi u i u tra: + t tên cho phi u i u tra: Trong ph n u i v i m i b ng h i th ng b t u b ng vi c t tên cho m i b ng h i. Trong a s tr ng h p, tên c a b ng h i trùng v i tên c a tài nghiên c u. M U PHI U I U TRA Phi u tr ng c u ý ki n ( Dành cho ) M u: (— Nêu ý ngh a, vai trò c a v n i u tra. — H ng d n cách tr l i b ng phi u h i) N i dung: (H th ng các câu h i óng và m ) Cu i cùng: (M t vài thông s v cá nhân c h i: H và tên, tu i, ngh nghi p L i c m n. 18 | MODULE THCS 4
- + X p t tr t t các câu h i i t m c n gi n n m c ph c t p, t v n chung n v n riêng. + L ng câu h i trong phi u v a ph i, tránh quá t i; m b o s cân i gi a câu h i óng và câu h i m . + Rà soát l i t ng câu h i trong phi u i u tra. + Nh ng gi i thích, chú thích cho b ng h i ho c cho t ng câu h i c n ph i c in n ng i h c d nh n th y nh t. + Ch t gi y và kh gi y c a phi u i u tra ph i m b o tính th m m . + Tu theo n i dung c a phi u i u tra, c n m b o bí m t n i dung tr l i và a ch c a ng i tr l i. — u i m và h n ch c a ph ng pháp i u tra vi t: + u i m: ♦ Có th thu th p c thông tin trên m t kh i l ng l n i t ng nghiên c u trong m t th i gian ng n v i a bàn r ng rãi, d khái quát c v n nghiên c u, có th thu th p c m t s tài li u l n, không c n nhi u th i gian, nhi u ng i nghiên c u và ph ng ti n ph c t p, ch ng khai thác thông tin c n cho v n nghiên c u qua n i dung câu h i. Tuy nhiên, ch t l ng thông tin thu c ph thu c vào ch t l ng c a các câu h i i u tra và ph thu c vào nhân t ch quan c a ng i c i u tra. + Nh c i m: ♦ K t qu c a ph ng pháp i u tra vi t nhi u khi không m b o khách quan vì nó ti p c n d i góc nh n th c lu n. ♦ Trong ph ng pháp i u tra vi t, c bi t lo i câu h i óng là không khai thác c h t ý c a i t ng và ép i t ng tr l i theo ý c a nhà nghiên c u. — Nh ng yêu c u khi s d ng ph ng pháp i u tra vi t: + m b o s l ng nghiên c u l n. + m b o các yêu c u i v i vi c thi t k phi u i u tra. + Yêu c u khi i u tra: C n gi i thích cho ng i c i u tra rõ n i dung câu h i và cách tr l i. Áp d ng toán h c x lí k t qu i u tra. • Ph ng pháp t ng k t kinh nghi m giáo d c: PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 19
- Là v n d ng lí lu n v khoa h c giáo d c thu th p, phân tích, ánh giá, khái quát hoá, h th ng hoá th c ti n môi tr ng giáo d c THCS, t ó rút ra lí lu n giáo d c. — Các b c ti n hành t ng k t kinh nghi m: + Xác nh i t ng ( tài): Xu t phát t th c ti n: Ch n nh ng i n hình t t ho c x u c a th c ti n giáo d c. + Trang b lí lu n: ♦ Chú ý c các lo i tài li u nh : Các báo cáo t ng k t kinh nghi m ã công b có liên quan n tài; Các tài li u lí lu n, ph ng pháp lu n khoa h c, ph ng pháp nghiên c u c th ph c v cho v n ã ch n (trong n c và ngoài n c); ♦ S tr giúp c a các chuyên gia, các nhà khoa h c. + Mô t quá trình phát tri n c a i t ng c t ng k t: ♦ Th c tr ng ch t l ng ban u. ♦ Nh ng yêu c u khách quan, nh ng ng l c thúc y s phát tri n. ♦ Nh ng b c chuy n bi n c n b n và nh ng bi n pháp ã có tác d ng n nh ng chuy n bi n y, t c là th c tr ng hi n nay c a i t ng. So sánh s li u hi n nay v i s li u ban u th y s phát tri n ó chính là nh ng ti n b hay nh ng thi u xót ho c là nh ng v n ch a gi i quy t. + Dùng lí lu n phân tích: ♦ em lí lu n ra phân tích th c ti n. ♦ T phân tích th c ti n rút ra nh ng khái quát có tính ch t lí lu n. ó là nh ng khái quát v nguyên nhân, i u ki n, v bi n pháp, v b c i d n t i thành công hay th t b i. + Nh ng kinh nghi m rút ra c n c ki m nghi m, b sung: C n a các k t lu n vào th c t a d ng ti p t c ki m nghi m và kh ng nh nó b ng cách: ♦ Thông qua các h i th o khoa h c, h i ngh . 20 | MODULE THCS 4
- ♦ Thông qua các ph ng ti n thông tin: tài li u, báo chí, t p chí (trung ng, ngành). ♦ V n d ng các a bàn và ph m vi khác nhau. — C u trúc c a báo cáo t ng k t kinh nghi m giáo d c: Vi t k t qu c a m t công trình t ng k t kinh nghi m (trình bày d i hình th c m t v n b n báo cáo), c u trúc g m 3 ph n: + Ph n 1: C s xu t phát và cách t v n (ph n m u): C n trình bày ng n g n nh ng ph i c ch n l c c n th n. Gi i thi u rõ th c ti n ph i gi i quy t và ph ng h ng nh gi i quy t. + Ph n 2: Gi i quy t v n (ph n n i dung): Trình bày nh ng bi n pháp ã th c hi n. + Ph n 3: K t lu n và ki n ngh . — u i m và h n ch c a ph ng pháp t ng k t kinh nghi m giáo d c: + u i m: ♦ Có kh n ng ng d ng c. ♦ Ng i nghiên c u ch ng trong vi c l a ch n kinh nghi m t ng k t. ♦ Nh ng tài li u thu c r t phong phú, nh ng kinh nghi m thu c là kinh nghi m s ng. + H n ch : Ph ng pháp này ph thu c vào n ng l c chuyên môn và trình lí lu n c a ng i nghiên c u, vào ph m ch t c a ng i nghiên c u. — Yêu c u khi s d ng ph ng pháp này: + Ng i nghiên c u c n c trang b chu áo v c c lí lu n c a v n nghiên c u. + Nh ng k t lu n rút ra t t ng k t kinh nghi m nên coi là nh ng gi nh khoa h c, c n ti p t c ch ng minh ch ch a nên coi là k t lu n cu i cùng. — Bài t p th c hành: Xây d ng m u phi u i u tra v k t qu tham gia ho t ng ngoài gi lên l p c a h c sinh kh i l p tr ng THCS n i anh (ch ) công tác. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 21
- • Ph ng pháp tr c nghi m: Tr c nghi m là m t ph ng pháp nghiên c u i t ng v i nh ng ch ng trình t tr c, nh ng không gây bi n i b t c m t tiêu chí nào trên i t ng nghiên c u. — Trong tâm lí h c, ng i ta dùng tr c nghi m ch n oán các ch c n ng tâm lí. — Trong giáo d c, tr c nghi m c s d ng khá r ng rãi. Có nhi u cách phân lo i tr c nghi m, m i cách phân lo i u d a trên nh ng c s nh t nh. C n c vào m c ích tr c nghi m có tr c nghi m n ng l c và tr c nghi m k t qu h c t p. Tr c nghi m n ng l c g m tr c nghi m trí thông minh dùng th m dò m t s n ng l c trí tu (kh n ng ghi nh , chú ý, t ng t ng ). Các tr c nghi m v n ng l c c bi t (n ng l c giác quan, c khí, v n phòng, n ng l c âm nh c, ngh thu t ). Tr c nghi m k t qu h c t p c s d ng r ng rãi nh t trong l nh v c giáo d c o l ng tri th c, k n ng, thái c a h c sinh THCS trong quá trình h c t p các môn h c c ng nh quá trình tu d ng và rèn luy n o c. K t qu tr c nghi m khi c x lí c ng là m t kênh thông tin có giá tr cho ng i GV THCS trong quá trình giáo d c h c sinh. Hoạt động 2: Thực hành các phương pháp tìm hiểu môi trường giáo dục Trung học cơ sở Nhiệm vụ — H c viên c và ti p nh n các yêu c u th c hành. — Trên c s lí thuy t v các ph ng pháp tìm hi u môi tr ng giáo d c THCS, các h c viên th c hành s d ng m t trong các ph ng pháp tìm hi u môi tr ng giáo d c h c sinh l p mình gi ng d y/ ch nhi m trong th c t ho c qua m t tình hu ng s ph m. — Các h c viên chia s , th o lu n v bài th c hành c a mình. — Rút ra các k t lu n s ph m. Thông tin cho hoạt động — ây là hình th c th c hành cá nhân, các h c viên s th c hành theo t ng ph ng pháp (xây d ng m u phi u i u tra, xây d ng các câu h i tr c nghi m, chu n b câu h i cho m t bu i ph ng v n ph huynh h c sinh ). 22 | MODULE THCS 4
- — Sau khi ã có k t qu làm vi c cá nhân, các h c viên trao i và ánh giá s n ph m th c hành. — GV a ra nh ng k t lu n s ph m v vi c c n thi t ph i s d ng k t h p và sáng t o các ph ng pháp tìm hi u thông tin v môi tr ng giáo d c h c sinh THCS. — Bài t p th c hành. 2.4. KIỂM TRA ĐẦU RA Câu 1: B ng lí lu n và th c ti n, anh (ch ) hãy lí gi i t i sao không có ph ng pháp tìm hi u môi tr ng giáo d c t i u mà ch có s t i u trong k t h p các ph ng pháp? Câu 2: Nh ng thông tin thu c v môi tr ng giáo d c THCS ph i m b o yêu c u nào sau ây? a) Chính xác b) Khách quan c) Khoa h c d) C 3 yêu c u trên. Câu 3: Xây d ng phi u i u tra nghiên c u k t qu tham gia ho t ng giáo d c ngoài gi lên l p c a h c sinh THCS. Nội dung 3 K THU T X LÍ THÔNG TIN V MÔI TR NG GIÁO D C TRUNG H C C S 3.1. MỤC TIÊU Sau khi h c t p, nghiên c u n i dung này, h c viên s : — Trình bày c các k thu t x lí thông tin thu c v môi tr ng giáo d c THCS. — Có k n ng th c hành các k thu t x lí thông tin ã thu th p c. — Có thái t h c và nghiên c u tích c c, ch ng, sáng t o. 3.2. KIỂM TRA ĐẦU VÀO Câu 1: Vi c x lí thông tin v môi tr ng giáo d c THCS có ý ngh a gì i v i nhà giáo d c? PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 23
- a) Giúp nhà giáo d c nh l ng c th nh ng thông tin thu c. b) Giúp nhà giáo d c thu c thông tin mang tính ch t nh tính. c) Giúp nhà giáo d c có c nh ng thông tin ng c nh h ng cho ho t ng giáo d c ti p theo. d) T t c các ý ngh a trên. Câu 2: Anh (ch ) bi t có nh ng cách x lí thông tin nào? Mô t k thu t x lí thông tin mà anh (ch ) bi t. 3.3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Một số kĩ thuật xử lí thông tin về môi trường giáo dục Trung học cơ sở Nhiệm vụ — H c viên c và ti p nh n các thông tin v ho t ng. — Tìm hi u m t s k thu t x lí thông tin v môi tr ng giáo d c THCS. — K t lu n s ph m v các k thu t c b n x lí thông tin thu c v môi tr ng giáo d c. Thông tin cho hoạt động X lí tài li u c n phân tích v nh tính và nh l ng. — Phân tích nh l ng: Là xem xét, ánh giá v s l ng các k t qu nghiên c u, th hi n b ng các con s . phân tích nh l ng, cách hay s d ng nh t là dùng các thu t toán. M t s công th c toán th ng kê th ng dùng x lí các thông tin thu c: + Công th c tính t l ph n tr m. + Công th c tính trung bình c ng: 1 k X = ∑ Xi.fi n i=1 Trong ó: X : i m trung bình c ng Xi: i m s fi: S l n xu t hi n i m s n: S sinh viên làm bài ki m tra 24 | MODULE THCS 4
- + Công th c tính ph ng sai: 1 k 2 A σ2 = ∑()Xi− X .fi n i= 1 + l ch chu n: o m c phân tán c a các s li u xung quanh giá tr trung bình. 1 k 2 A σ = ∑()Xi − X .fi n i=1 + S d ng ki m nh t—test so sánh giá tr trung bình c a hai m u c l p, v i gi thi t: H o: “Không có s khác nhau v giá tr trung bình gi a hai t ng th ” và i thi t H 1: “Có s khác nhau v giá tr trung bình gi a hai t ng th ”. ki m nh các gi thi t này c n tính i l ng ki m nh: X1− X 2 A t = δ2 δ 2 1+ 2 n1− 1n 2 − 1 Trong ó: n1: S l ng khách th nghiên c u c a nhóm 1. n2: S l ng khách th nghiên c u c a nhóm 2. X 1: Giá tr trung bình t ng ng v i nhóm 1. X 2: Giá tr trung bình t ng ng v i nhóm 2. δ1: l ch chu n t ng ng v i nhóm 1. δ2: l ch chu n t ng ng v i nhóm 2. i l ng th ng kê t—test c tra trong b ng phân ph i T (phân ph i Student) v i s b c t do n 1 + n 2 — 2 và m c ý ngh a α. N u t ≥ t—test thì bác b gi thi t H o, ch p nh n gi thi t H 1 N u t < t—test thì ch p nh n gi thi t Ho, bác b gi thi t H1. + H s bi n thiên v: o m c t p trung hay phân tán c a các i m s xung quanh giá tr trung bình, ta s d ng h s bi n thiên v: PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 25
- δ v = ×100% X H s bi n thiên v càng nh thì i m s càng t p trung xung quanh giá tr trung bình. Sau khi có nh ng con s c th v thông tin thu c qua các ph ng pháp toán h c, c n l p b ng s li u, s , bi u , th bi u di n k t qu nh l ng. — Phân tích nh tính: Xem xét, ánh giá k t qu nghiên c u v m t ch t l ng, òi h i ph i phân tích, lí gi i các s li u trên c s i chi u v i tri th c lí lu n, ho c qua quan sát, qua trao i, ph ng v n v i ng nghi p v nh ng n i dung ang nghiên c u. Hoạt động 2: Thực hành kĩ thuật xử lí thông tin về môi trường giáo dục Trung học cơ sở Nhiệm vụ — c và ti p nh n các yêu c u th c hành — Th c hành các k thu t x lí thông tin v môi tr ng giáo d c — Th o lu n v nh ng khó kh n và thu n l i c a vi c x lí thông tin — Rút ra nh ng l u ý khi x lí thông tin Thông tin cho hoạt động — M i h c viên s th c hành c l p các k thu t x lí thông tin v môi tr ng giáo d c: + Th c hành s d ng các thu t toán, l p b ng bi u, bi u di n qua s , bi u . + Phân tích thông tin thu c v m t nh tính. — Th o lu n, ánh giá bài t p th c hành c a các cá nhân theo nhóm. — Rút ra nh ng l u ý khi ti n hành x lí và phân tích, di n gi i thông tin v môi tr ng giáo d c. 26 | MODULE THCS 4
- 3.5. KIỂM TRA ĐẦU RA Câu 1: Anh (ch ) hãy phân tích ý ngh a c a vi c x lí thông tin v môi tr ng giáo d c. Câu 2: Có ý ki n cho r ng khi x lí và phân tích thông tin v môi tr ng giáo d c, yêu c u quan tr ng nh t t ra cho nhà giáo d c là ph i m b o tính khách quan và trung th c. Anh (ch ) hãy bày t quan i m c a mình v ý ki n trên. Nội dung 4 ÁNH GIÁ M C NH H NG C A MÔI TR NG GIÁO D C I V I H C SINH TRUNG H C C S 4.1. MỤC TIÊU — H c viên có kh n ng ánh giá c m t cách chính xác m c nh h ng c a môi tr ng giáo d c n vi c h c t p và rèn luy n c a h c sinh THCS. — Bi t cách phát huy nh ng tác ng tích c c t phía môi tr ng n s hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh, h n ch nh ng tác ng có nh h ng tiêu c c. — Có kh n ng ph i k t h p các l c l ng giáo d c nh m t o ra m t môi tr ng giáo d c th ng nh t, lành m nh, giúp cho vi c h c t p và rèn luy n c a h c sinh THCS t c hi u qu t i u. 4.2. KIỂM TRA ĐẦU VÀO Câu 1: Theo anh (ch ), s khác bi t gi a môi tr ng giáo d c gia ình và nhà tr ng là gì? Câu 2: Anh (ch ) hãy phân tích khái quát ý ngh a nguyên lí giáo d c “K t h p gi a giáo d c gia ình, nhà tr ng và xã h i”. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 27
- 4.3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Đánh giá mức độ ảnh hưởng của môi trường giáo dục đến việc học tập và rèn luyện của học sinh Trung học cơ sở Nhiệm vụ — c và ti p nh n các thông tin v ho t ng. — Trên c s nh ng tri th c ã tìm hi u n i dung 1, th o lu n nhanh v các m c nh h ng (theo h ng tích c c, tiêu c c) c a các môi tr ng giáo d c i v i h c sinh THCS. — Chính xác hoá l i tri th c. Thông tin cho hoạt động • Môi tr ng giáo d c gia ình: — Ý ngh a c a giáo d c gia ình: + Gia ình là môi tr ng c s , u tiên có v trí quan tr ng và ý ngh a l n lao i v i quá trình hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh THCS. ó là môi tr ng g n bó trong su t cu c i c a m i cá nhân. Gia ình là n i t o ra m i quan h g n bó, ru t th t, huy t th ng — m t th tình c m khó có th chia c t. + Cha m là ng i th y giáo, nhà s ph m u tiên giáo d c con cái mình nh ng ph m ch t nhân cách c b n làm n n t ng cho quá trình phát tri n toàn di n v o c, trí l c, th l c, th m m , lao ng theo các yêu c u c a xã h i. + Giáo d c gia ình có nh ng m t m nh, m t tích c c là mang tính xúc c m cao, g n bó v i quan h ru t th t, máu m nên có kh n ng c m hoá r t l n. Giáo d c gia ình c ng mang tính cá bi t rõ r t d a trên c s huy t th ng, yêu th ng sâu s c, lâu dài, b n v ng và c ng r t linh ho t, thi t th c trên c s nhu c u và h ng thú c a cá nhân. M c dù v y, giáo d c gia ình không th thay th hoàn toàn giáo d c c a nhà tr ng. — ánh giá v c i m c a giáo d c gia ình hi n nay: + t n c ta ã và ang trong n n kinh t th tr ng nên ã có nh ng tác ng m nh m n toàn b i s ng v t ch t, tinh th n c a gia ình. + Quy mô gia ình nh , ít th h , ít nhân kh u ngày càng ph bi n, t o nên n p s ng linh ho t, n ng ng so v i gia ình truy n th ng ông ng i, nhi u th h s ng chung v i nhau d i m t mái nhà. 28 | MODULE THCS 4
- + nh h ng c a v n hoá ngo i lai và quy lu t c nh tranh c ng làm phát tri n nhanh chóng, m nh m nh ng t n n xã h i, t o ra nh ng thách th c l n và nh ng khó kh n trong vi c l a ch n các giá tr chân, thi n, m trong giáo d c gia ình hi n nay. + N n s n xu t công nghi p làm cho m i quan h gi a cha m và con cái trong gia ình ngày càng l ng l o, th i gian ti p xúc gi a cha m v i con cái ngày càng ít i. — M t s sai l m th ng g p trong giáo d c gia ình: + Quá nuông chi u con cái. + Th ng xuyên ánh m ng thô b o con cái. + Th n i t do vi c h c t p và tu d ng c a con. + Thái th t th ng, luôn t kì v ng quá cao so v i kh n ng c a con. — M t s nguyên t c trong xây d ng môi tr ng giáo d c gia ình: + T o không khí gia ình êm m, hoà thu n. + Nghiêm kh c nh ng khoan dung, l ng. + Th ng nh t m c ích giáo d c theo mô hình lí t ng c a xã h i. + Th hi n rõ nét uy quy n th c s c a b m trong giáo d c gia ình. + Tôn tr ng nhân cách tr . + T ch c môi tr ng cho tr ho t ng. — Bài t p th c hành: Phân tích m i quan h c a ng i giáo viên v i gia ình trong công vi c giáo d c h c sinh l p mình ph trách ho c n v công tác c a anh (ch ). • Môi tr ng giáo d c nhà tr ng: — So v i môi tr ng giáo d c gia ình, giáo d c nhà tr ng r ng l n h n, phong phú h n, h p d n h n v i h c sinh THCS. Trong nhà tr ng, tr c giao l u v i b n bè cùng l a tu i, c tham gia vào nhi u ho t ng mang tính xã h i, giúp cho quá trình xã h i hoá cá nhân phong phú, toàn di n h n. — Nhà tr ng là m t thi t ch xã h i chuyên bi t th c hi n ch c n ng c b n là tái s n xu t s c lao ng, phát tri n nhân cách theo h ng duy trì, phát tri n xã h i. Nhà tr ng THCS có ch c n ng hình thành và phát PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 29
- tri n nhân cách h c sinh thông qua ho t ng d y h c, giáo d c. Tri th c trong nhà tr ng là nh ng kinh nghi m c a nhân lo i ã c ch n l c và tích l y. Nhà tr ng là t ch c chuyên bi t có ch c n ng truy n th toàn b kinh nghi m l ch s c a nhân lo i cho th h tr phù h p v i c i m tâm sinh lí l a tu i. — Giáo d c nhà tr ng có s th ng nh t v m c ích, m c tiêu c th , c th c hi n b i i ng các nhà s ph m c ào t o và b i d ng chu áo; ti n hành giáo d c theo m t ch ng trình, n i dung, ph ng pháp s ph m nh m t o m i i u ki n thu n l i nh t cho s phát tri n nhân cách toàn di n, h ng t i s thành t c a con ng i. — Ngày nay giáo d c nhà tr ng luôn g n v i môi tr ng s ng và môi tr ng t nhiên, v i các c s s n xu t nh m phát huy n i l c, lôi cu n s tham gia c a các l c l ng xã h i vào giáo d c h c ng, m t khác, giúp cho n i dung giáo d c g n v i i s ng s n xu t xã h i. Ngày nay, m i cá nhân không ch ti p thu tri th c t nhà tr ng mà còn ti p nh n thông tin qua các kênh nh sách, báo, m ng Internet — Giáo d c nhà tr ng ph i k t h p ch t ch v i giáo d c gia ình và xã h i thì m i t c m c tiêu chung v giáo d c và ào t o th h tr . i u quan tr ng nh t là ph i có s th ng nh t v nh h ng giáo d c gi a nhà tr ng, gia ình và xã h i. — Bài t p th c hành: Xác nh vai trò c a nhà tr ng trong vi c giáo d c h c sinh THCS và vai trò c a ng i giáo viên trong vi c ph i h p v i các y u t môi tr ng khác giáo d c h c sinh THCS. • Môi tr ng giáo d c xã h i — Giáo d c xã h i là ho t ng c a các t ch c, các nhóm xã h i có ch c n ng giáo d c theo quy nh c a pháp lu t ho c các ch ng trình giáo d c trên các ph ng ti n thông tin i chúng. — Môi tr ng giáo d c trong xã h i hi n i không còn h n ch trong m t qu c gia hay m t a ph ng mà ã m r ng ra toàn th gi i nh các ph ng ti n thông tin i chúng. Trong môi tr ng xã h i, m i nhóm, m i t ch c, m i qu c gia u có nh ng m c ích, yêu c u, n i dung, ph ng th c ti n hành giáo d c riêng bi t. ây là v n ph c t p c a môi tr ng xã h i. 30 | MODULE THCS 4
- — Giáo d c c a xã h i ph i k t h p ch t ch v i giáo d c gia ình và nhà tr ng, góp ph n th c hi n m c tiêu ào t o con ng i theo nh h ng c a ng và Nhà n c. Hoạt động 2: Một số biện pháp phối kết hợp các môi trường giáo dục Nhiệm vụ — H c viên c và ti p nh n các thông tin v ho t ng. — Tìm hi u và trình bày các gi i pháp c b n ph i k t h p các môi tr ng giáo d c nh m t o ra m t môi tr ng th ng nh t, lành m nh, ng tâm giáo d c h c sinh. — xu t nh ng ph ng h ng ng d ng c th trong t ng c s , trên m i a bàn giáo d c h c sinh THCS khác nhau. Thông tin cho hoạt động • N i dung ph i h p: — Th ng nh t m c ích, k ho ch ch m sóc, giáo d c h c sinh c a t p th s ph m nhà tr ng v i ph huynh, v i các oàn th , c s s n xu t, các c quan v n hoá — giáo d c ngoài nhà tr ng. — Theo dõi, ánh giá k t qu quá trình giáo d c h c sinh trong nhà tr ng và a ph ng nh m không ng ng nâng cao hi u qu giáo d c. — Gia ình ph i t o môi tr ng thu n l i cho vi c phát tri n toàn di n v o c, trí tu , th ch t, th m m cho h c sinh; ng i l n có trách nhi m giáo d c, làm g ng cho con em, cùng nhà tr ng nâng cao ch t l ng, hi u qu giáo d c. — y m nh s nghi p xã h i hoá giáo d c, t o ng l c m nh m c ng nh i u ki n thu n l i cho h th ng nhà tr ng th c hi n t t m c tiêu giáo d c ào t o t t c các c p h c. • Yêu c u th c hi n t t vi c ph i h p gi a các môi tr ng giáo d c: — i v i gia ình: + Ho t ng tích c c trong t ch c h i ph huynh nhà tr ng nh m góp ph n xây d ng c s v t ch t, tinh th n, th c hi n xã h i hoá giáo d c, t o i u ki n thu n l i cho nhà tr ng nâng cao ch t l ng giáo d ng và giáo d c. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 31
- + Duy trì th ng xuyên, u n m i quan h gi a nhà tr ng, gia ình thông qua s liên l c, i n tho i, phi u ánh giá gia ình bi t c k t qu h c t p, rèn luy n c a con em mình. Ng c l i, nhà tr ng c ng n m b t c tình hình h c t p, sinh ho t c a h c sinh ngoài gi lên l p. — i v i nhà tr ng: — C n phát huy vai trò trung tâm trong vi c liên l c, ph i h p giáo d c; nhà tr ng ch ng ph bi n n i dung, m c ích giáo d c n các t ch c xã h i c a a ph ng nh m nh h ng tác ng th ng nh t i v i quá trình hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh. + Th c hi n vai trò là trung tâm v n hoá, giáo d c c a a ph ng, nhà tr ng c n t ch c tuyên truy n, ph bi n các tri th c khoa h c k thu t, công ngh , v n hoá, xã h i, nh ng ki n th c v ph ng pháp, bi n pháp giáo d c có hi u qu , tránh c nh ng sai l m, l ch l c trong vi c giáo d c h c sinh. + Nhà tr ng c n ph i h p v i chính quy n a ph ng t ch c cho h c sinh tham gia tích c c vào các ho t ng v n hoá xã h i nh m góp ph n c i t o môi tr ng ngày càng t t p, lành m nh và góp ph n vào quá trình hình thành, phát tri n nhân cách h c sinh THCS. + Nhà tr ng giúp a ph ng theo dõi, ánh giá k t qu c a quá trình giáo d c h c sinh, phân tích nguyên nhân, xu t các bi n pháp nh m nâng cao hi u qu c a s liên k t, ph i h p ch t ch gi a các môi tr ng và khai thác vai trò, u th c bi t c a giáo d c gia ình. + Xây d ng, c ng c h i ph huynh h c sinh, ban giáo d c a ph ng t o nên s c m nh t ng h p, ng b , h ng vào m c tiêu giáo d c th h tr m t cách th ng xuyên, có t ch c, có k ho ch. — Yêu c u v i các t ch c xã h i: + Ti m n ng giáo d c c a các l c l ng xã h i là vô cùng to l n trong t t c các l nh v c. B i v y, các oàn th xã h i c n ph i h p ch t ch v i gia ình và nhà tr ng. + Chính quy n các c p ng viên t t c m i l c l ng, m i t ng l p xây d ng th c hi n n p s ng v n minh, lành m nh, m i ng i l n là m t t m g ng cho h c sinh noi theo. 32 | MODULE THCS 4
- 4.4. KIỂM TRA ĐẦU RA Câu 1: B ng nh ng hi u bi t c a mình v vai trò c a môi tr ng i v i vi c h c t p và rèn luy n c a h c sinh THCS, anh (ch ) hãy bày t quan i m c a mình v câu nói c a John Waston: “Hãy cho tôi m t tá tr em kh e m nh, phát tri n bình th ng và th gi i c a riêng tôi, trong ó tôi có th ch m sóc chúng và tôi cam oan r ng khi ch n m t cách ng u nhiên m t a tr , tôi có th bi n nó thành m t chuyên gia b t c l nh v c nào — m t bác s , m t lu t s , m t th ng gia hay th m chí m t k tr m c p h ng — không ph thu c vào t ch t và n ng l c c a nó, vào ngh nghi p và ch ng t c c a cha ông nó”. Câu 2: Thông qua ý ki n nh n xét trong s liên l c c a ph huynh v m t h c sinh ch a c g ng th c hi n th i gian h c t p nhà, hay cãi l i l i cha m , ông bà, anh (ch ) hãy chu n b n i dung trao i v i gia ình h c sinh. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 33
- D. TÀI LIỆU THAM KHẢO H c viên c n có các giáo trình và tài li u sau: — PGS.TS. Tr n Th Tuy t Oanh (Ch biên), Giáo d c h c (T p 1 + 2), NXB i h c S ph m, 2006. — PGS.TS. Phan Th H ng Vinh (Ch biên), Giáo d c h c (Biên so n theo Module), NXB i h c S ph m, 2010. — PGS.TS. Ph m Vi t V ng, Giáo d c h c, NXB i h c S ph m, 2010. — Ph ng pháp lu n nghiên c u khoa h c, NXB i h c Qu c gia Hà N i, 1997. — Lê V n H ng, Lê Ng c Lan, Nguy n V n Thàng, Tâm lí h c l a tu i và Tâm lí h c s ph m, NXB i h c S ph m, 2003. 34 | MODULE THCS 4