Giáo trình Tin học ứng dụng - Chương 3: Quản lý tài chính

Nội dung text: Giáo trình Tin học ứng dụng - Chương 3: Quản lý tài chính

1. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) MỤC LỤC MỤC LỤC 1 CHƯƠNG 1 MỘT SỐ KIẾN THỨC TIN HỌC CĂN BẢN 3 1.CĂN BẢN VỀ WNDOWS 3 1.1 Khởi động và thoát khỏi windows 3 1.2 Windows Explorer 4 1.3 Tệp tin (file) 5 1.4 Thư mục (Folder hay Directory) 6 1.5 Đổi tên file, đổi tên thư mục 6 1.6 Sao chép (copy) tập tin hay thư mục 6 1.7. Di chuyển thư mục, file 7 1.8 Xóa thư mục, tập tin 7 1.8 Phục hồi thư mục hay tập tin bị xóa 7 1.9 Quản lí đĩa 8 1.10. Thiết lập cách biểu diên ngày giờ, số và tiền tệ 9 1.11. Chạy chương trình trong Windows 10 2. CĂN BẢN VỀ EXCEL 11 2.1 Giới thiệu 11 2.2 Worksheet, workbook, địa chỉ 14 2.3 Các dạng dữ liệu trong Excel 17 2.4 Các phép tính trong Excel 18 2.5 Sử dụng hàm trong Excel 19 2.6. Công thức mảng 27 BÀI TẬP CHƯƠNG I 29 CHƯƠNG 2 GIẢI BÀI TOÁN TỐI ƯU 35 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA BÀI TOÁN TỐI ƯU 35 1.1. Bài toán quy hoạch tuyến tính (linear programming) 35 1.2. Bài toán quy hoạch phi tuyến (nonlinear programming) 40 2. QUY TRÌNH GIẢI BÀI TOÁN TỐI ƯU TRONG EXCEL 40 2.1 Mô tả bài toán 40 2.2 Các bước tiến hành giải bài toán tối ưu trong Excel 41 2.3 Ý nghĩa các lựa chọn của Solver 48 2.4 Một số thông báo lỗi thường gặp của Solver 49 2.5 Phân tích độ nhạy của bài toán 50 3. GIẢI HỆ PHƯƠNG TRÌNH TUYẾN TÍNH 51 BÀI TẬP CHƯƠNG 2 53 CHƯƠNG 3: QUẢN LÝ TÀI CHÍNH 57 1.KHẤU HAO TÀI SẢN CỐ ĐỊNH 57 1.1.Khái niệm về tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định 57 1.2.Các phương pháp tính khấu hao tài sản cố định 57 1.3.Các hàm tính khấu hao tài sản cố định 60 2. PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ VỐN ĐẦU TƯ 64 2.1 Dòng tiền 64 2.2 Các chỉ tiêu chủ yếu đánh giá hiệu quả dự án đầu tư 70 2.3 Các hàm đánh giá hiệu quả dự án đầu tư trong Excel 72 2.4. Các chỉ tiêu khác 76 3. Đầu tư chứng khoán 77 3.1 Tính lãi gộp cho một trái phiếu trả vào ngày tới hạn 77 3.2 Tính lãi gộp của một chứng khoán trả theo định kỳ 78 Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 1=
2. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) 3.3 Tính tỉ suất chiết khấu của một chứng khoán 79 3.4 Tính lãi suất của một chứng khoán được đầu tư hết 79 3.5.Tính số tiền thu được vào ngày tới hạn của một chứng khoán được đầu tư hết 80 BÀI TẬP CHƯƠNG 3 80 Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 2=
3. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) CHƯƠNG 3: QUẢN LÝ TÀI CHÍNH 1.KHẤU HAO TÀI SẢN CỐ ĐỊNH 1.1.Khái niệm về tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định Dưới góc độ quản trị kinh doanh, tài sản cố định (TSCĐ) là những tư liệu lao động thỏa mãn đồng thời hai điều kiện: Có thời hạn sử dụng lớn hơn một năm và có giá trị lớn hơn một khoản tiền được quy định trước. Theo quy định hiện hành thì TSCĐ cần phải có giá trị lớn hơn 10 triệu đồng. Có nhiều cách phân chia TSCĐ tùy theo tiêu chí phân chia như phân chia theo hình thái biểu hiện thì có TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình. Phân chia theo quyền sở hữu thì có TSCĐ của doanh nghiệp và TSCĐ thuê ngoài. Trong quá trình tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh, TSCĐ bị giảm dần giá trị và giá trị sử dụng. Hiện tượng này gọi là hao mòn tài sản cố định. Hao mòn hữu hình TSCĐ là hiện tượng giảm dần tính năng kỹ thuật của TSCĐ do các nguyên nhân như lực cơ học, hoặc do ảnh hưởng của môi trường như ăn mòn điện hóa, mối mọt mục Hao mòn vô hình TSCĐ là hiện tượng TSCĐ bị giảm dần giá trị do tiến bộ của khoa học kỹ thuật và quản lý thể hiện ở cùng một khoản tiền có thể mua hay sản xuất được một TSCĐ có tính năng kỹ thuật tốt hơn. Do vậy TSCĐ cũ tự nhiên bị mất giá. Khấu hao TSCĐ là biện pháp nhằm chuyển một phần giá trị của TSCĐ vào giá thành sản phẩm do TSCĐ đó sản xuất ra để sau một thời gian nhất định có đủ tiển mua được một TSCĐ khác tương đương với TSCĐ cũ. Về bản chất, khấu hao TSCĐ chính là tái sản xuất giản đơn TSCĐ. Khấu hao TSCĐ là một yếu tố chi phí trong giá thành sản phẩm của doanh nghiệp nên việc lập kế hoạch khấu hao TSCĐ nằm trong nội dung của công tác lập kế hoạch tài chính của doanh nghiệp và có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp. Để tính toán khấu hao TSCĐ cần phải định nghĩa một số khái niệm sau: Nguyên giá của TSCĐ (ký hiệu Kbđ) là giá trị thực tế của TSCĐ khi đưa vào sử dụng. Đối với máy móc thiết bị, nguyên giá bao gồm giá mua (hay sản xuất) cộng với chi phí vận chuyển và lắp đặt. Giá trị còn lại của TSCĐ (ký hiệu Kcl) là giá trị thực tế của TSCĐ tại một thời điểm xác định. Giá trị còn lại được xác định căn cứ vào giá thị trường khi đánh giá TSCĐ. Về phương diện kế toán, giá trị còn lại của TSCĐ được xác định bằng hiệu số giữa nguyên giá và giá trị hao mòn (hay lượng trích khấu hao lũy kế tính đến thời điểm xác định). 1.2.Các phương pháp tính khấu hao tài sản cố định Có hai cách tính khấu hao TSCĐ là khấu hao theo thời gian và khấu hao theo sản phẩm. Đổi với TSCĐ là các máy móc vạn năng thường khấu hao theo thời gian. Đối với TSCĐ là máy móc chuyên dùng thường khấu hao theo sản phẩm. Khi tính khấu hao TSCĐ theo thời gian, có thể tính theo phương pháp khấu hao đều (tuyến tính), phương pháp khấu hao nhanh hoặc kết hợp cả hai phương pháp. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 57=
4. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) 1.2.1 Phương pháp khấu hao đều. Phương pháp khấu hao đều còn được gọi là phương pháp khấu hao tuyến tính hay khấu hao theo đường thẳng. Với khấu hao đều, lượng trích khấu hao hàng năm đều nhau trong suốt khoảng thời gian tính khấu hao (tuổi thọ kinh tế của TSCĐ, ký hiệu T). Thời gian tính khấu hao là khoảng thời gian cần thiết để khấu hao hết lượng giá trị cần trích khấu hao. Lượng trích khấu hao hàng năm được tính theo công thức: i KKbd dt Ckh T (3. 1) Trong đó: Kbd: Nguyên giá của TSCĐ Kdt: Giá trị đào thải của TSCĐ. Là giá trị thanh lý ước tính hay giá trị còn lại ước tính sau khi đã trích khấu hao trong thời gian T T: Tuổi thọ kinh tế của TSCĐ. Là khoảng thời gian cần thiết để trích khấu hao đủ lượng giá trị đã định. i Giá trị còn lại của TSCĐ ở năm thứ i (ký hiệu Kcl ) tính theo công thức: i Kcl K bd iC kh (3. 2) Phương pháp khấu hao đều đơn giản, dễ tính toán. Tuy nhiên khấu hao theo phương pháp này không phản ánh hết được mức độ hao mòn thực tế của TSCĐ. Giá trị của TSCĐ Thời gian sử dụng TSCĐ Hình 3. 1 Giá trị của TSCĐ theo thời gian khi khấu hao đều 1.2.2 Các phương pháp khấu hao nhanh Đặc trưng cơ bản của các phương pháp khấu hao nhanh là những năm đầu, khi mới đưa TSCĐ vào sử dụng, lượng trích khấu hao lớn. Sau đó lượng trích khấu hao giảm dần. Với các phương pháp khấu hao nhanh, các nhà quản trị mong muốn nhanh chóng thu hồi phần vốn đầu tư vào TSCĐ để có thể đổi mới TSCĐ. Ưu điểm của các phương pháp khấu hao nhanh là là thu hồi vốn nhanh, giảm bớt được tổn thất do hao mòn vô hình. Ngoài ra, đây là một biện pháp “hoãn thuế” trong những năm đầu của doanh nghiệp. Tuy nhiên khấu hao nhanh có nhược điểm là: Có thể gây nên sự đột biến về giá thành sản phẩm trong những năm đầu do chi Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 58=
5. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) phí khấu hao lớn, sẽ bất lợi trong cạnh tranh. Do vậy đối với những doanh nghiệp kinh doanh chưa ổn định, chưa có lãi thì không nên áp dụng các phương pháp khấu hao nhanh. 1.2.2.1 Khấu hao theo tổng số năn sử dụng Theo phương pháp này, lượng trích khấu hao ở năm bất kỳ i được tính bằng hiệu số của nguyên giá và giá trị thải hồi ước tính nhân với một phân số mà tử số là thức tự ngược của số năm sử dụng, mẫu số là tổng từ 1 đến số năm sử dụng của tài sản. Có thể sử dụng công thức sau để tính toán: 2(T i 1) CKKi () (3. 3) kh bd dt TT( 1) i Trong đó: Ckh : lượng trích khấu hao ở năm thứ i Kbd: Nguyên giá của TSCĐ Kdt: Giá trị đào thải của TSCĐ T: Tuổi thọ kinh tế của TSCĐ i: Năm cần tính khấu hao i Giá trị còn lại của TSCĐ ở năm thứ i (Kcl ) được tính theo công thức: i i t (3. 4) KKCcl bd  kh t 1 Giá trị của TSCĐ Thời gian sử dụng TSCĐ Hình 3. 2 Giá trị của TSCĐ theo thời gian khi khấu hao nhanh 1.2.2.2. Khấu hao số dư giảm dần Lượng trích khấu hao ở năm thứ i được tính toán bằng tích số của giá trị còn lại nhân với tỉ lệ trích khấu hao r theo công thức sau: i 1 i t (3. 5) Ckh () K bd  C kh r t 1 Trong đó là gọi là tỉ lệ trích khấu hao và được tính theo công thức: K 1 r 1 (dt )T (3. 6) Kbd Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 59=
6. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Riêng năm đầu tiên, lượng trích khấu hao tính theo công thức: m C1 K r (3. 7) kh bd 12 Trong đó m là số tháng của năm đầu tiên. Đồng thời lượng trích khấu hao của năm cuối cùng được tính theo công thức: T 1 12 m T t (3. 8) Ckh () K bd  C kh r t 1 12 Công thức tính giá trị còn lại của TSCĐ ở năm thứ i tương tự như công thức tính giá trị còn lại của phương pháp khấu hao theo tổng số năm sử dụng. 1.2.2.3 Khấu hao nhanh với tỉ lệ khấu hao tùy chọn Lượng trích khấu hao ở năm thứ i được tính theo công thức: i r i t (3. 9) CKKCkh () bd dt  kh t 1 T Trong đó r là tỉ lệ trích khấu hao tùy chọn. Nếu r = 2 thì phương pháp này được gọi là phương pháp bình quân nhân đôi. Giá trị còn lại của TSCĐ ở năm thứ i tính như phương pháp khấu hao số dư giảm dần. Tỉ lệ khấu hao r được sử dụng ở các nước như sau: r = 1,5 đối với TSCĐ có thời gian sử dụng từ 3 đến 4 năm r = 2,0 đối với TSCĐ có thời gian sử dụng từ 5 đến 6 năm r = 2,5 đối với TSCĐ có thời gian sử dụng trên 6 năm 1.2.3 Phương pháp khấu hao kết hợp Nhằm đẩy nhanh tốc độ thu hồi vốn, người ta sử dụng phương pháp khấu hao kết hợp theo thể thức một số năm đầu sử dụng phương pháp khấu hao nhanh, sau đó chuyển sang phương pháp khấu hao đều. Khi sử dụng phương pháp kết hợp, thời gian thu hồi vốn thực tế ngắn hơn tuổi thọ kinh tế dự tính. Thường thì khi lượng trích khấu hao theo phương pháp khấu hao đều cho phần giá trị còn lại cho năm tiếp theo lớn hơn lượng trích khấu hao theo phương pháp khấu hao nhanh thì người ta chuyển sang khấu hao theo phương pháp khấu hao đều. 1.3.Các hàm tính khấu hao tài sản cố định 1.3.1.Hàm tính khấu hao đều: Trong Excel sử dụng hàm SLN để tính khấu hao TSCĐ theo phương pháp khấu hao đều. Cú pháp như sau =SLN(cost, salvage, life) Trong đó: Cost: Nguyên giá của TSCĐ Salvage: Giá trị thải hồi của TSCĐ Life: Tuổi thọ kinh tế của TSCĐ Ví dụ 3.1: Một TSCĐ nguyên giá 150 triệu đồng, dự tính khấu hao trong 10 năm. Giá trị Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 60=
7. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) đào thải ước tính là 10 triệu đồng. Tính lượng trích khấu hao và giá trị còn lại của từng năm theo phương pháp khấu hao đều. Chuẩn bị dữ liệu trong Excel và công thức tính như trong hình 3.3 1.3.2.Hàm tính khấu hao theo tổng số năm sử dụng Trong Excel, sử dụng hàm SYD để tính lượng trích khấu hao TSCĐ theo tổng số năm sử dụng. Cú pháp: =SYD(Cost, Salvage, Life, Period) Trong đó: Period: Kỳ tính khấu hao. Các tham số khác tương tự như hàm SLN Hình 3. 3 Tính khấu hao TSCĐ theo phương phấp khấu hao đều trong Excel Ví dụ 3.2: Sử dụng các số liệu tương tự như trong ví dụ 1. Yêu cầu tính lượng trích khấu hao và giá trị còn lại cho từng năm theo phương pháp tổng số năm sử dụng Chuẩn bị dữ liệu và công thức tính như trong hình 3.4 1.3.3.Hàm tính khấu hao TSCĐ theo phương pháp số dư giảm dần Excel sử dụng hàm DB để tính khấu hao TSCĐ theo phương pháp số dư giảm dần theo cú pháp sau: =DB(Cost, Salvage, Life, Period, [Month]) Trong đó: Month: là số tháng ở năm đầu tiên. Nếu bỏ qua tham số này thì Excel tự động gán cho month=12. Nghĩa là TSCĐ này được bắt đầu tính khấu hao từ tháng 1 của năm đầu tiên. Các tham số khác tương tự như các tham số của hàm SYD. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 61=
8. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Chú ý: Do có tính đến số tháng ở năm đầu tiên, nên nếu năm đầu tiên có số tháng là m (m ≠ 12) thì còn cần thêm 12 –m tháng ở năm thứ T+1 mới khấu hao hết giá trị dự tính. Ví dụ 3.3: sử dụng các số liệu trong ví dụ 1. Yêu cầu tính lượng trích khấu hao và giá trị còn lại cho từng năm theo phương pháp số dư giảm dần. Cho biết năm đầu tiên có 5 tháng. Hình 3.5. Trình bày cách nhập dữ liệu vào Excel, công thức tính và kết quả của ví dụ 3. Hình 3. 4 Tính khấu hao TSCĐ theo tổng số năm trong Excel Hình 3. 5 Tính khấu hao số dư giảm dần trong Excel 1.3.4.Hàm tính khấu hao TSCĐ theo phương pháp số dư giảm dần với tỉ lệ tùy chọn Hàm DDB tính lượng trích khấu hao TSCĐ trong Excel sử dụng theo cú pháp sau: Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 62=
9. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) =DDB(Cost, Salvage, Life, Period, [Factor]) Trong đó: Factor là tỉ lệ trích khấu hao tùy chọn. Nếu bỏ qua tham số này thì Excel sẽ gán cho factor =2. Ví dụ 3.4: Sử dụng các số liệu trong ví dụ 1. Yêu cầu tính lượng trích khấu hao TSCĐ và giá trị còn lại cho từng năm theo phương pháp khấu hao số dư giảm dần với tỉ lệ tùy chọn. Chuẩn bị dữ liệu trong Excel và nhập công thức như trong hình 3.6 1.3.5.Hàm tính khấu hao theo phương pháp kết hợp Trong Excel sử dụng hàm VDB để tính khấu hao theo phương pháp kết hợp. Điểm khác biệt VDB với các hàm đã học là VDB có thể tính khấu hao giữa hai thời điểm là thời điểm bắt đầu và thời điểm kết thúc của một khoảng thời gian nhất định mà không nhất thiết theo năm. Cú pháp của hàm VDB sau: =VDB(Cost, Salvage, Life, Start_period, End_period,[ factor],[ no_switch]) Hình 3. 6 Tính khấu hao theo phương pháp số dư giảm dần với tỉ lệ tùy chọn trong Excel Trong đó: Cost: Nguyên giá của TSCĐ. Salvage: Giá trị đào thải của TSCĐ. Life: Tuổi thọ kinh tế của TSCĐ. Start_period: Thời điểm bắt đầu tính khấu hao. Đơn vị của Start_period phải cùng với đơn vị của Life. End_period: Thời điểm kết thúc tính khấu hao. Đơn vị của End_period phải cùng với đơn vị của Life. Factor: Tỉ lệ khấu hao. Nếu bỏ qua Excel sẽ tự gán cho factor=2. No_switch là giá trị logic (nhận TRUE/ FALSE hay 1/0) để chọn có chuyển sang phương pháp khấu hao đều khi lượng trích khấu hao đều lớn hơn lượng Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 63=
10. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) trích khấu hao tính theo phương pháp số dư giảm dần. Nếu No_switch = 1 (hay TRUE) thì không chuyển sang phương pháp khấu hao đều. Nếu No_switch =0 (hay FALSE) hoặc bỏ qua thì chuyển sang phương pháp khấu hao đều. Ví dụ 3.5: Một TSCĐ nguyên giá 30 triệu đồng, giá trị đào thải ước tính 5 triệu đồng. Tuổi thọ kinh tế ước tính là 5 năm. Tính lượng trích khấu hao theo phương pháp số dư giảm dần từ tháng thứ 6 đến tháng thứ 18 với tỉ lệ trích khấu hao nhanh là 1.5. Chuẩn bị dữ liệu trong Excel và nhập công thức tính như hình 3.7. Trong công thức, tham số thứ 3 (C5*12) nhằm đổi tuổi thọ của TSCĐ tính bằng năm ra tháng vì khoảng thời gian cần tính khấu hao là 12 tháng nhưng tính từ tháng thứ 6 đến tháng thứ 18. Ở công thức này cho rằng đến thời điểm thích hợp thì chuyển sang phương pháp khấu hao đều. Hình 3. 7 Tính khấu hao theo phương pháp kết hợp trong Excel 2. PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ VỐN ĐẦU TƯ 2.1 Dòng tiền Dòng tiền (cash flow) còn được gọi là ngân lưu. Đây là một khái niện quan trọng trong phân tích tài chính các dự án đầu tư. Các nhà kinh tế học đều thống nhất với nhau rằng tiền thay đổi giá trị theo thời gian do ảnh hưởng của lạm phát và lợi ích tiêu dùng. Vì vậy, một điểm rất quan trọng là các khoản tiền ở các thời điểm khác nhau không thể so sánh với nhau được. Muốn so sánh được với nhau, cần phải quy đổi các lượng tiền này về cùng một thời điểm. Để phân tích đánh giá các dự án, điểm quan trọng là phải phân tích được dòng tiền. Nghĩa là phải biểu diễn được các khoản đầu tư, thu nhập và chi phí của dự án tại các thời điểm khác nhau của kỳ phân tích. Thông thường người ta có thể biểu diễn dòng tiền theo một bảng hoặc theo một trục số. Để tiện cho biểu diễn dòng tiền người ta thường quy ước các khoản thu nhập mang dấu dương, các khoản đầu tư hay chi phí mang dấu âm. Hình 3.8 minh họa cách biểu diễn dòng tiền trên trục số. Trong hình 3.8, gốc 0 được gọi là thời điểm phân tích dự án. Các mốc 1,2, tạo thành các khoảng được gọi là kỳ phân tích. Khoản tiền xuất hiện tại mỗi thời điểm i trong kỳ phân tích Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 64=
11. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) được ký hiệu là Fi. Khi tiến hành tính toán với dòng tiền, người ta thường sử dụng khái niệm suất chiết khấu r (discount rate). Để đơn giản,có thể giả thiết rằng tiền được gửi vào ngân hàng với lãi suất i thay vì sử dụng khái niệm suất chiết khấu r. Trong phân tích dự án đầu tư, người ta sử dụng khái niệm lãi suất đơn và lãi suất kép. Lãi suất đơn là đến kỳ thì lĩnh lãi. Ngược lại, lãi suất kép là đến kỳ thì cộng lãi vào gốc. 2.1.1 Công thức quy đổi dòng tiền Để tính toán đối với dòng tiền, một khái niệm rất quan trọng là sự tương đương của một khoản tiền. Sự tương đương có thể minh họa như sau. Nếu ta vay ngân hàng một khoản tiền là x đồng với lãi suất 10% một năm thì sau một năm ta phải trả ngân hàng một khoản cả lãi cả gốc là x (1+0,1) đồng. Tổng quát, để quy đổi một khoản tiền hiện tại (P) thành một khoản tiền tương lai (F) với lãi suất kép (i) không đổi trong thời gian n kỳ sử dụng công thức sau: F = P (1+i)n (3. 10) F1 F2 F F3 5 0 1 2 3 4 5 P0 F4 Hình 3. 8 Biểu diễn dòng tiền trên trục số Để rút gọn người ta sử dụng ký hiệu F/P,i%,n (đọc là tìm F biết P, i%,n). Ngược lại tính giá trị hiện tại khi biết giá trị tương lai, ký hiệu P/F, i%, n là công thức quy đổi một khoản tiền tương lai (F) về thành một khoản tiền hiện tại (P) với lãi suất kép (i) không đổi trong n kỳ. F P (3. 11) 1 i n Giá trị tương đương từng kỳ A (uniform series hay annuity) là giá trị thanh toán của khoản tiền hiện tại P hay tương lai F được rải đều trong n kỳ có tính đến lãi suất kép. Quan hệ giữa P, và A như sau: Tính giá trị hiện tại khi biết giá trị tương đương từng kỳ, P/A,i%,n 1 1 i n P A (3. 12) i Tính giá trị tương đương từng kỳ khi biết giá trị hiện tại, A/P,i%,n tính theo công thức 3.13 Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 65=
12. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) i A P (3. 13) 1- (1 i)-n Tính giá trị tương lai khi biết giá trị tương đương từng kỳ, F/A,i%,n (1 i) n 1 F A (3. 14) i Công thức tính giá trị tương đương từng kỳ khi biết giá trị tương lai, A/F, i%, n được suy ra từ công thức 3.14 i A F (3. 15) (1 i) n 1 2.1.2 Công thức tính dòng tiền trong Excel Các hàm PV, FV, PMT, RATE, NPER trong Excel có kể đến dấu của dòng tiền. Vì vậy khi sử dụng các hàm này cần nhớ quy ước về dấu của dòng tiền. Trong phạm vi giáo trình này quy ước các khoản đầu tư hay chi phí mang dấu âm, các khoản thu nhập mang dấu dương. 2.1.2.1 Hàm PV Hàm PV trong Excel tính giá trị hiện tại khi biết giá trị tương lai và / hoặc giá trị tương đương từng kỳ. Đó là sự kết hợp của công thức 3.11 và 3.12. Cú pháp của hàm này như sau =PV(rate, nper, pmt,[ fv], [type]) Trong đó: rate là lãi suất mỗi kỳ nper là tổng số kỳ tính lãi pmt là số tiền phải trả đều trong mỗi kỳ, nếu bỏ trống thì coi là 0 fv là giá trị tương lai của khoản đầu tư, nếu bỏ trống thì coi là 0 type là hình thức thanh toán. Nếu type = 1 thì thanh toán đầu kỳ (niên kim đầu kỳ), nếu type = 0 thì thanh toán vào cuối mỗi kỳ (mặc định). Ví dụ 3. 6: Để nhận được một khoản tiền 1000 ($) sau 5 năm nữa ngay bây giờ cần phải gửi vào ngân hàng một khoản tiền là bao nhiêu biết lãi suất ngân hàng là 4.5%/năm và không đổi trong suốt thời gian tính toán. Bỏ qua tác động của lạm phát. Sử dụng phương pháp niên kim đầu kỳ. Hình 3.9 trình bày cách tính giá trị hiện tại khi sử dụng hàm PV và khi tính thủ công theo công thức 3.11. Như có thể thấy từ hình 3.9, Khi lãi suất không đổi là 4.5%/năm thì sử dụng hàm và tính thủ công cho cùng kết quả là $802.45. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 66=
13. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Hình 3. 9 Tính giá trị hiện tại của dòng tiền khi biết giá trị tương lai 2.1.2.2 Hàm FV Hàm FV tính giá trị tương lai khi biết giá trị hiện tại hoặc / và giá trị tương đương từng kỳ bằng cách kết hợp công thức 3.10 và 3.14. Cú pháp của hàm này như sau: =FV(rate, nper, pmt,[pv],[ type]) Trong đó: pv là giá trị hiện tại. Các tham số khác tương tự như hàm PV. Ví dụ 3.7: Một người cứ mỗi năm gửi vào ngân hàng một khoản tiền là $100. Hỏi sau 5 năm người đó có khoản tiền là bao nhiêu cả lãi và gốc biết lãi suất không thay đổi trong thời gian tính toán là 4.5%/năm. Bỏ qua lạm phát. Sử dụng phương pháp niên kim cuối kỳ. Hình 3.10 trình bày cách thức bố trí dữ liệu trong bảng tính. Công thức tính toán sử dụng hàm FV và tính thủ công. 2.1.2.3. Hàm PMT Hàm PMT tính toán giá trị tương đương từng kỳ khi biết giá trị hiện tại và / hoặc giá trị tương lai bằng cách kết hợp công thức 3.13 và 3.15. Cú pháp của hàm này như sau =PMT(rate, nper,pv,[fv],[ type]) Các tham số tương tự như tham số của hàm FV và PV. Ví dụ 3.8 Để có một khoản tiền là $10000 sau 20 năm nữa thì mỗi năm phải gửi ngân hàng một khoản tiền bằng bao nhiêu nếu lãi suất 4.5%/năm không thay đổi trong suốt thời kỳ nghiên cứu. Bỏ qua lạm phát, sử dụng phương pháp niên kim đầu kỳ. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 67=
14. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Hình 3.11 trình bày cách tính toán giá trị tương đương từng kỳ trong Excel sử dụng hàm PMT Hình 3. 10 Tính giá trị tương lai của dòng tiền . Hình 3. 11 Tính toán giá trị tương đương từng kỳ dùng hàm PMT 2.1.2.3. Mối quan hệ giữa tham số của các hàm PV, FV, PMT. Có một quan hệ rất chặt chẽ giữa các tham số suất chiết khấu (rate), số kỳ (nper), giá trị tương đương từng kỳ (pmt) và giá trị hiện tại (pv) hoặc tương lai (fv). Từ các công thức 3.10 đến 3.15 cho thấy nếu biết 3 trong số 4 tham số này thì có thể suy ra tham số còn lại. Trong Excel, các hàm RATE để tính suất chiết khấu và hàm NPER để tính số kỳ. Cú pháp của hàm RATE: = RATE(nper, pmt, pv,[fv],[type],[guess]) Trong đó: Guess là giá trị dự đoán. Nếu bỏ qua giá trị này, Excel sẽ tự động gán cho guess=10%. Các tham số khác tương tự như hàm pmt. Ví dụ 3.9. Một khoản vay $8000 ban đầu được đề nghị thanh toán $200/tháng liên tục trong 4 năm (48 tháng). Hỏi lãi suất (suất chiết khấu) của khoản vay này là bao nhiêu? Sử dụng phương pháp niên kim đầu kì. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 68=
15. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Hình 3.12 trình bày cách bố trí dữ liệu trong Excel và công thức tính. Hình 3. 12 Tính suất chiết khấu sử dụng hàm rate Hàm NPER để tính số kỳ thanh toán có cú pháp: =NPER(rate, pmt, pv,[fv],[type]) Các tham số của hàm này đã được giải thích trong các hàm fv, pv Độc giả có thể tự thực hiện hàm NPER trong Excel từ dữ liệu của các ví dụ 3.6 đến 3.9. 2.1.2.4 Tính giá trị tương lai khi lãi suất thay đổi Trong các hàm FV, PV, PMT, RATE, NPER và các công thức tính thủ công đã trình bày, lãi suất (rate) không thay đổi trong suốt thời kỳ nghiên cứu. Đối với trường hợp lãi suất thay đổi thì các hàm trên không áp dụng được. Excel cung cấp công cụ Analysis Toolpak với hàm FVSCHEDULE để tính giá trị tương lai với lãi suất thay đổi khi biết giá trị hiện tại và số kỳ tính lãi. Công thức tính FVSCHEDULE = PV(1 + rate 1)(1 + rate 2) (1 + rate n). (3. 16) Trong đó: Rate 1, ,rate n là lãi suất trong các kỳ nghiên cứu. Cú pháp của hàm FVSCHEDULE như sau: =FVSCHEDULE(principal, schedule) Trong đó: Principal là giá trị hiện tại. Schedule là các lãi suất từng kỳ trong khoảng thời gian nghiên cứu. Chú ý: Để sử dụng được hàm FVSHEDULE và một số hàm tài chính khác như NOMINAL, EFFECT, cần phải cài thêm gói phần mềm Analysis Toolpak từ menu Tools/Add-ins như cách cài đặt công cụ Solver đã trình bày trong chương 2. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 69=
16. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Ví dụ 3.10 Một khoản tiền vay ban đầu $1000 trong 3 năm với lãi suất lần lượt là 3.5%/năm, 4%/năm và 5%/năm. Hỏi sau 3 năm cả lãi và gốc cần phải thanh toán bao nhiêu tiền. Hình 3.13 trình bày cách bố trí dữ liệu và sử dụng hàm trong bảng tính Excel. Hình 3. 13 Tính giá trị tương lai khi lãi suất thay đổi 2.2 Các chỉ tiêu chủ yếu đánh giá hiệu quả dự án đầu tư Để đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án đầu tư, người ta thường sử dụng các chỉ tiêu chủ yếu là giá trị hiện tại thuần của dự án (NPV) và suất thu lợi nội tại (IRR) và thời gian hoàn vốn có tính chiết khấu (Thv). 2.2.1 Chỉ tiêu giá trị hiện tại thuần NPV (Net Present Value) NPV là toàn bộ thu nhập và chi phí của phương án trong suốt thời kỳ phân tích được qui đổi thành một giá trị tương đương ở thời điểm hiện tại (ở đầu kỳ phân tích gốc). n RCI NPV t t t (3. 17)  t t 0 (1 r) Trong đó: Rt: Doanh thu của dự án ở năm thứ t Ct: Chi phí vận hành của dự án ở năm thứ t It: Chi phí đầu tư ở năm thứ t n: Thời gian thực hiện dự án r = MARR (Minmum Attractive Rate of Returni ): Suất thu lợi tối thiểu chấp nhận được hay mức lãi suất thấp nhất mà nhà đầu tư yêu cầu. Giá trị của NPV phụ thuộc vào lãi suất r, giá trị dòng tiền và độ dài thời gian của dự án. Khi NPV =0 có nghĩa là phương án đã trang trải hết các chi phí bỏ ra và có lãi bằng suất thu lợi tối thiểu chấp nhận được MARR. Khi NPV >0 ngoài việc trang trải được chi phí và có mức lãi bằng mức lãi suất tối thiểu chấp nhận được MARR, phương án còn thu được một lượng chính bằng NPV. Khi sử dụng NPV để đánh giá và lựa chọn phương án đầu tư, người ta chấp nhận mọi dự án Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 70=
17. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) có NPV dương khi được chiết khấu với một lãi suất thích hợp. Điều đó có nghĩa là tổng lợi ích được chiết khấu lớn hơn tổng chi phí được chiết khấu hay dự án có khả năng sinh lợi. Trong các phương án loại trừ nhau, phương án nào có NPV lớn nhất là phương án có lợi nhất. Trong thực tế, đơn vị có thể có nhiều dự án có khả năng sinh lời, nhưng do thiếu vốn, các dự án không thể đồng thời thực hiện một lúc. Khi đó, nguyên tắc lựa chọn là dự án nào có NPV cao nhất sẽ được ưu tiên thực hiện. Trong trường hợp cần phải so sánh các phương án có độ dài thời gian khác nhau thì phải thực hiện điều chỉnh để các phương án có thời hạn thực hiện bằng nhau. Có như vậy mới có thể sử dụng chỉ tiêu NPV để so sánh lựa chọn phương án. 2.2.2 Chi tiêu suất thu lợi nội tại IRR (Internal Rate of Return) Như có thể thấy từ công thức 3.18, giá trị của NPV phụ thuộc vào tỉ lệ chiết khấu hay NPV là một hàm của tỉ lệ chiết khấu r. Xuất phát từ đó người ta định nghĩa suất thu lợi nội tại là tỉ lệ chiết khấu làm chi giá trị hiện tại thuần bằng không. n RCI t t t 0 (3. 18)  t t 0 (1 IRR) Suất thu lợi nội tại là lãi suất i mà dự án tạo ra. Mặt khác IRR còn phản ánh chi phí sử dụng vốn tối đa mà nhà đầu tư có thể chấp nhận được. Không có công thức toán học nào có thể tính trực tiếp được IRR. Trong thực tế người ta thường sử dụng phương pháp nội suy bằng cách xác định khoảng lãi suất mà NPV đổi dấu để dùng phương pháp tỉ lệ xác định IRR. Chọn lãi suất r1 (%) sao cho NPV (r1) >0 và lãi suất r2 (%) sao cho NPV (r2) < 0 và (r2 – r1 ) ≤ 5 (%). Khi đó IRR được tính theo công thức 3.19. NPV() r1 IRR r1 () r 2 r 1 (3. 19) NPV()() r1 NPV r 2 Nguyên tắc đánh giá dự án theo IRR là chấp nhận dự án nếu suất thu lợi nội tại của dự án lớn hơn chi phí cơ hội của vốn. Lúc đó dự án có mức lãi cao hơn lãi suất thực tế phải trả cho các nguồn vốn sử dụng trong dự án. Ngược lại, khi IRR của dự án nhỏ hơn chi phí cơ hội của vốn thì dự án sẽ bị bác bỏ. Tiêu chuẩn IRR được sử dụng trong việc so sánh các dự án độc lập, trong đó dự án nào có IRR lớn hơn sẽ được xếp hạng cao hơn. NPV IRR NPV(r1) t NPV(r2) Hình 3. 14 Quan hệ giữa NPV và IRR Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 71=
18. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) 2.2.3 Thời gian hoàn vốn có tính chiết khấu Thời gian hoàn vốn có tính chiết khấu là thời gian tích lũy để dòng tiền trở thành dương. Thời gian hoàn vốn có tính chiết khấu Thv được tính theo công thức: Thv RCI t t t 0 (3. 20)  t t 0 (1 r) Trong đó r = MARR. Thv là khoảng thời gian mà thhu nhập của dự án trả hết mọi chi phí đầu tư ban đầu với mức lãi bằng tỉ lệ chiết khấu. Dự án được chấp nhận khi thời gian hoàn vốn có chiết khấu nhỏ hơn * hay bằng thời hạn đã định: Thv ≤ T . Tại giới hạn, dự án sẽ được chấp nhận nếu thời gian hoàn vốn có chiết khấu nhỏ hơn đời của dự án Thv ≤ n. 2.3 Các hàm đánh giá hiệu quả dự án đầu tư trong Excel 2.3.1 Hàm tính giá trị hiện tại thuần Hàm NPV trong Excel tính toán giá trị hiện tại thuần của dòng tiền sử dụng suất chiết khấu không đổi trong suốt kỳ phân tích. Cú pháp của hàm NPV như sau: =NPV(rate,value1,value2, ,value(n)) Trong đó: Rate: suất chiết khấu Value 1, value2, , value n : các khoản tiền xuất hiện tại các thời điểm 1, 2, ,n của kỳ phân tích với các thời đoạn bằng nhau. Chú ý: Hàm NPV không tính toán lượng tiền xuất hiện ở đầu của kỳ gốc (thời điểm 0). Do vậy khi tính toán sử dụng hàm NPV, nếu có khoản tiền xuất hiện tại thời điểm 0 thì phải cộng vào kết quả trả về của hàm NPV. Các giá trị value 1, value 2, , value n phải được nhập vào theo đúng thứ tự. Ví dụ 3.11. Một dự án đầu tư $100000. Dự án kéo dài trong 5 năm với mức thu nhập dự tính từ cuối năm thứ nhất đến cuối năm thứ năm lần lượt là $21000; $34000; $40000; $33000; $17000. Với suất chiết khấu thích hợp r = MARR= 8%/năm, hãy tìm NPV của dự án. Hình 3.15 trình bày thể hiện dòng tiền trong Excel và công thức tính sử dụng hàm NPV của Excel và tính theo công thức 3.18. Trường hợp suất chiết khấu thay đổi (có giá trị khác nhau ở từng kỳ) với suất chiết khấu r1, r2, , rn thì không thể sử dụng hàm NPV được. Khi đó, tính tỉ lệ chiết khấu cộng dồn adf theo công thức: adft = (1+ rt)(1+ rt-1) – 1 (3. 21) Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 72=
19. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Trong đó: adft: tỉ lệ chiết khấu cộng dồn ở kỳ t rt: suất chiết khấu ở kỳ t Giá trị hiện tại (Pt) của khoản tiền (F) xuất hiện ở kỳ t tính theo công thức: Ft Pt (3. 22) 1 adft Giá trị hiện tại thuần của cả dòng tiền được tính bằng tổng các giá trị Pt tính theo công thức 3.21. Độc giả tự thực hiện ví dụ cho trường hợp này. Hình 3. 15 Tính giá trị hiện tại thuần trong Excel Trường hợp dòng tiền với các khoản tiền xuất hiện tại các thời điểm tạo ra các khoảng thời gian không bằng nhau trong kỳ phân tích thì sử dụng hàm XNPV theo công thức: n A XNPV t (3. 23)  dt d1 t 1 (1 r ) 365 Trong đó: At: khoản tiền xuất hiện tại thời điểm t của dòng tiền (At = Rt – Ct – Ct) r: Suất chiết khấu d1: Thời điểm phân tích dự án (thời điểm 0) tính theo thời gian lịch dt: thời điểm xuất hiện khoản tiền At tính theo thời gian lịch Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 73=
20. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) n: Số lần xuất hiện khoản tiền At Hàm XNPV trong gói phần mềm cài thêm Analysis Toolpak có cú pháp như sau: = XNPV(rate, values, dates) Trong đó: rate: suất chiết khấu. Values là dãy các khoản tiền xuất hiện tại các thời điểm khác nhau. Có thể tính cả thời điểm bắt đầu (thời điểm 0). Dãy này phải có ít nhất một giá trị âm và một giá trị dương. Dates: thời điểm tính theo lịch xuất hiện các khoản tiền tương ứng. Giá trị đầu tiên của date biểu thị thời điểm phân tích (thời điểm 0). Các giá trị khác phải lớn hơn giá trị đầu tiên. Khác với NPV, các giá trị value của XNPV không nhất thiết phải theo thứ tự xuất hiện. Ví dụ 3.12. Một dự án đầu tư bắt đầu thực hiện đầu tư ngày 1 tháng 2 năm 2009 với số tiền đầu tư ban đầu là $10000. Dự kiến thu được các khoản tiền sau khi đã trừ đi chi phí vào các thời điểm khác nhau ứng với bảng sau Thời điểm 1-3- 2009 30-10-2009 15-2-2010 1-4-2011 Thu nhập – chi phí ($) 2750 4250 3250 3100 Với suất chiết khấu 8%. Hãy tính giá trị hiện tại thuần của dự án (giá trị quy về 1-3-2009). Hình 3.16 trình bày cách bố trí dữ liệu và công thức tính trong Excel. Hình 3. 16 Tính giá trị hiện tại thuần khi dòng tiền xuất hiện tại các thời điểm không đều nhau 2.3.2 Hàm tính suất thu lợi nội tại Hàm IRR trong Excel tính tỉ suất thu lời nội tại của dòng tiền có các khoản tiền xuất hiện tại các thời điểm tạo ra các khoảng đều nhau trong kỳ phân tích của dự án đầu tư. Cú pháp: Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 74=
21. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) = IRR (values, guess) Trong đó: value: dãy ô chứa giá trị của dòng tiền cần tính IRR. Thứ tự xuất hiện của các khoản tiền trong dòng tiền cần phải nhập theo thứ tự. Cần phải có ít nhất một giá trị âm và một giá trị dương. Guess: là giá trị dự đoán gần với IRR. Nếu bỏ qua tham số này, Excel sẽ gán cho guess =10%. Đa số các trường hợp không cần nhập giá trị guess này. Excel sử dụng kỹ thuật lặp để tính toán IRR. Xuất phát từ giá trị guess, Excel tính IRR cho đến khi kết quả đạt độ chính xác 0.00001 (%). Nếu sau 20 lần lặp mà không tìm được kết quả Excel báo lỗi #NUM. Khi đó thay đổi giá trị guess để Excel tính toán lại. Ví dụ 3.13 Sử dụng số liệu của ví dụ 3.11. Một dự án kéo dài trong 5 năm với khoản đầu tư ban đầu $100000. Thu nhập của dự án từ năm thứ nhất đến năm thứ 5 lần lượt là $21000; $34000; $40000; $33000; $17000.Hãy tính IRR của dự án. Hình 3.17 trình bày cách bố trĩ dữ liệu trong Excel và công thức tính IRR. Cũng giống như hàm NPV, hàm IRR cũng không thể tính được suất thu lợi nội tại khi dòng tiền xuất hiện tại các thời điểm tạo ra các khoảng không đều nhau trong kỳ phân tích. Trường hợp này người ta sử dụng hàm XIRR là suất chiết khấu làm cho XNPV=0. Hình 3. 17 Tính IRR trong Excel Hàm XIRR do trình cài thêm Analysis Toolpak cung cấp dùng để tính suất thu lợi nội tại của dòng tiền xuất hiện tại những thời điểm không cách đều nhau theo công thức: n A 0 t (3. 24)  dt d1 t 1 (1 X IRR) 365 Cú pháp của hàm XIRR như sau: = XIRR(values, dates, guess) Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 75=
22. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Các tham số của XIRR tương tự như các tham số của XNPV. Ví dụ 3.14. Sử dụng số liệu của ví dụ 3.12 như sau: Một dự án đầu tư bắt đầu thực hiện đầu tư ngày 1 tháng 2 năm 2009 với số tiền đầu tư ban đầu là $10000. Dự kiến thu được các khoản tiền sau khi đã trừ đi chi phí vào các thời điểm khác nhau ứng với bảng sau Thời điểm 1-3- 2009 30-10-2009 15-2-2010 1-4-2011 Thu nhập – chi phí ($) 2750 4250 3250 3100 Hãy tính suất thu lợi nội tại của dự án. Cách phân tích dòng tiền và công thức tính suất thu hồi nội tại trong Excel trong trường hợp dòng tiền xuất hiện tại các thời điểm tại thành các khoảng không đều nhau trình bày trong hình 3.18. 2.4. Các chỉ tiêu khác 2.4.1 Lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế Hình 3. 18 Tính suất thu lợi nội tại với hàm XIRR Lãi suất thực tế xuất hiện khi lãi suất danh nghĩa và kỳ tính lãi không trùng với nhau. Nếu lãi suất danh nghĩa (nominal rate) là i%/năm, kỳ tính lãi kép là n kỳ trong một năm thì lãi suất thực tế (effective rate) e%/năm có quan hệ với lãi suất danh nghĩa theo công thức: n i e 1 1 (3. 25) n Trong Excel, có hai hàm thể hiện quan hệ trong công thức 3.25. Hàm EFFECT tính lãi suất thực tế khi biết lãi suất danh nghĩa và số kỳ theo cú pháp: = EFFECT(nomial_rate,npery) Trong đó: Nominal_rate: lãi suất danh nghĩa trong một năm Npery: Số kỳ tính lãi trong một năm Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 76=
23. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Hàm NOMINAL tính lãi suất danh nghĩa khi biết lãi suất thực tế theo cú pháp: = NOMINAL(effect_rate,npery) Trong đó: effect_rate: lãi suất thực tế trong một năm. Ví dụ 3.15. Một khoản vay ngân hàng với lãi suất danh nghĩa là 5.25%/năm nhưng được tính trả lãi theo quý. Hỏi lãi suất thực tế của khoản vay là bao nhiêu %/năm. Hình 3. 19 Tính lãi suất thực tế trong Excel Chú ý: các hàm EFFECT và NOMINAL nằm trong gói phần mềm cài thêm Analysis Toolpak. Nếu chưa cài gói này mà sử dụng các hàm này sẽ báo lối #VALUE!. 3. Đầu tư chứng khoán Gói phần mềm cài thêm Analysis Toolpak của Excel cung cấp một số hàm để tính các giá trị của trái phiếu, số ngày từ ngày phát hành đến ngày mua lại trái phiếu, lãi gộp Sau đây giới thiệu một số hàm thông dụng cho đầu tư trái phiếu 3.1 Tính lãi gộp cho một trái phiếu trả vào ngày tới hạn A ACC par * rate (3. 26) D Trong đó ACC là lãi gộp của trái phiếu. Par: mệnh giá của trái phiếu Rate: Lãi suất hàng năm của trái phiếu A: Số ngày tích lũy của trái phiếu D: Số ngày của năm cơ sở Trong Excel sử dụng hàm ACCRINTM theo cú pháp sau: = ACCRINTM(issue, maturity, rate, par, basis) Trong đó: issue là ngày phát hành maturity là ngày tới hạn rate là tỷ suất của cuốn phiếu Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 77=
24. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) par là giá trị mỗi cuốn phiếu. Nếu bỏ qua Excel sẽ gán là $1000 basis là số ngày cơ sở. Bảng 3.1 liệt kê các dạng cơ sở sử dụng trong Excel. Ví dụ 3.16.Tính lãi gộp cho một trái phiếu kho bạc mênh giá $500 phát hành ngày 15-5- 2006 có hạn thanh toán vào ngày 25-10-2009 với lãi suất 4%/năm. Sử dụng mã cơ sở 1. Bảng 3. 1 Mã cơ sở cho các hàm tính toán chứng khoán Mã Cơ sở 0 Mỹ (NASD) 30/360 1 Số ngày thực tế /Số ngày thực tế 2 Số ngày thực tế /360 3 Số ngày thực tế /365 4 30/360 (Châu Âu) Công thức = ACCRINTM(date(2006,5,15),date(2009,10,25),4%,500,1) = 68.94 ($) 3.2 Tính lãi gộp của một chứng khoán trả theo định kỳ rate NC A ACCRINT par  i (3. 27) frequencyi 1 NLi Trong đó: ACCRINT: lãi gộp của một chứng khoán trả theo định kỳ Ai: Số ngày tích lũy của cuốn phiếu kì thứ i tính cho các kì lẻ. NC: Số kì của cuốn phiếu thích hợp với số kì lẻ. Nếu số này là phân số thì làm tròn tăng. NLi: Số ngày trong một kì của kì thứ i trong kì lẻ. Trong Excel sử dụng hàm ACCRINT với cú pháp như sau =ACCRINT(issue,first_interest,settlement,rate,par,frequency,basis) Trong đó: Issue là ngày phát hành chứng khoán. First_interest là ngày trả lãi suất kỳ đầu. Settlement là ngày thanh toán chứng khoán. Rate là tỷ suất (lãi suất) hàng năm của cuốn phiếu. Par là mệnh giá của cuốn phiếu. Nếu bỏ qua tham số này thì Excel tự động tính với giá trị $1000. Frequency là một số nguyên phản ánh số lần trả của cuốn phiếu trong một năm. Tham số này chỉ nhận một trong các giá trị 1, 2 hay 4 tức là mặc định có 3 hình thức thanh toán là thanh toán hàng năm, thanh toán 6 tháng và thanh toán theo quý. Basis là cơ sở Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 78=
25. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Ví dụ 3.17. Một trái phiếu kho bạc có phát hành ngày 10-3-2003, ngày trả lãi kỳ đầu là 1- 8 - 2003, ngày thanh toán trái phiếu là 31-5-2008. Lãi suất của trái phiếu là 10%, mệnh giá là 1000 USD. Dùng cơ sở 30/360 tính lãi suất gộp cho trái phiếu. Công thức = ACCRINT(date(2003,3,10),date(2003,8,1),date(2008,5,31),10%,1000,2,0) = 525.2 ($) 3.3 Tính tỉ suất chiết khấu của một chứng khoán Công thức tính tỉ suất chiết khấu của chứng khoán là Redemption-par B DISC= x (3. 28) par DSM Trong đó: B: Số ngày trong năm, phụ thuộc vào basis được lựa chọn như thế nào. DSM : số ngày tính được giữa hai mốc thời gian với điểm đầu là settlement và điểm cuối là maturity Hàm DISC trong Excel có cú pháp như sau: =DISC(settlement,maturity,pr,redemption,basis) Trong đó: Settlement là một số tuần tự cho biết ngày thanh toán. Maturity là ngày tới hạn của chứng khoán. Pr là giá trị của mỗi $100 mệnh giá của chứng khoán. Redemption là giá trị phải trả cho mỗi mệnh giá $100. Basis là cơ sở Ví dụ 3.18. Một trái phiếu chiết khấu giá trị $100 có hạn thanh toán ngày 15-7-2009 được mua lại vào ngày 23-3-2008 với giá $96.5. Tính suất chiết khấu của trái phiếu đó sử dụng cơ sở 1. Công thức = DISC(date(2008,3,23),date(2009,7,15),96.5,100,1) = 0.027 (2,7%) 3.4 Tính lãi suất của một chứng khoán được đầu tư hết Re demption Investment B INTRATE x (3. 29) Investment DIM Trong đó: B là số ngày trong năm cơ sở DIM là số ngày tính từ ngày thanh toán tới ngày tới hạn. Cú pháp của hàm INTRATE trong Excel =INTRATE(settlement, maturity, investment, redemption, basis) Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 79=
26. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Trong đó: settlement là ngày thanh toán maturity là ngày tới hạn investment khoản tiền đầu tư redemption là khoản tiền thu được vào ngày tới hạn basis là cơ sở Ví dụ 3.19. Tính lãi suất cho một chứng khoán có ngày thanh toán là 01-02-2008, ngày tới hạn là 15-06-2010, tiền đầu tư là $ 5000, tiền thu được là $6500, cơ sở là 1. Công thức = INTRATE(date(2008,2,1),date(2010,6,15),5000,6500,1) = 0.1267 (12,67%) 3.5.Tính số tiền thu được vào ngày tới hạn của một chứng khoán được đầu tư hết Cú pháp: =RECEIVED(settlement, maturity, investment, discount, basis) Trong đó: discount là tỷ suất chiết khấu, các tham số khác tương tự hàm INTRATE Received được tính thủ công theo công thức: Investment RECEIVED (3. 30) DIM 1 (d iscount x ) B Ví dụ 3.20 Tính số tiền thu được vào ngày tới hạn của một trái phiếu kho bạc được đầu tư hết có ngày thanh toán là 18-05-2007, ngày tới hạn là 18-10-2008, tiền đầu tư là $500 tỷ suất chiết khấu là 5.85%, cơ sở là 1. Công thức tính = RECEIVED(date(2007,5,15),date(2008,10,18),500,5.85%,1) = 545.58 ($) Một số hàm khác độc giả có thể tìm hiểu thêm trong các tài liệu riêng về các hàm tài chính của Excel hay trong trợ giúp trực tuyến. BÀI TẬP CHƯƠNG 3 Bài 3.1. Một TSCĐ nguyên giá 50 triệu đồng, dự tính khấu hao trong 7 năm. Giá trị đào thải ước tính 10 triệu đồng. Hãy tính lượng trích khấu hao và giá trị còn lại của TSCĐ theo phương pháp khấu hao đều (SNL), theo tổng số năm sử dụng (SYD), khấu hao theo phương pháp số dư giảm dần (DB) và khấu hao nhanh (DDB) với tỉ lệ 2.5, khấu hao kết hợp có chuyển sang khấu hao đều (VDB no_switch = 0) với tỉ lệ 2.5. Với suất chiết khấu r = 5% /năm. Hãy phân tích dòng tiền của các phương pháp khấu hao trên Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 80=
27. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) và tính NPV của từng phương pháp. Phương pháp nào có NPV lớn hơn? Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 1”. Bài 3.2. Một công ty có hai phương án đầu tư, phương án 1 xây dụng nhà trong 3 năm mỗi năm chi phí 1 triệu USD và kết thúc năm thứ 3 thì bán được với giá 4 triệu USD. Phương án 2 xây một nhà lớn hơn trong 6 năm với chi phí 1 triệu mỗi năm và kết thúc năm thứ 6 bán được 8.5 triệu USD. Với MARR = 10% /năm. Hỏi tổng chi phí và lợi nhuận của mỗi phương án. Nếu sử dụng NPV để so sánh phương án (giả sử phương án 1 sau khi bán được nhà lại tái đầu tư với cơ cấu như cũ để bằng thời gian của phương án 2) thì chọn phương án nào? Ở mức chiết khấu nào thì đảo lại kết luận? Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 2”. Bài 3.3 Một người hiện đang 40 tuổi lập kế hoạch cho tương lai bằng cách mua bảo hiểm cứ đều đặn nửa năm đóng $2000 với lãi suất không đổi 10.5% /năm trong 25 năm liên tục. Khi đủ 25 năm thì bắt đầu nghỉ hưu (65 tuổi) và sẽ rút trong 15 năm liên tục đến khi người đó 75 tuổi, vào cuối mỗi năm. Hỏi người đó được rút đều đặn mỗi năm bao nhiêu tiền. bỏ qua lạm phát. Nếu mức lạm phát là 8% mỗi năm thì số tiền người đó được rút là bao nhiêu tiền có sức mua như khi người đó 40 tuổi. Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 3”. Bài 3.4 Một công ty dự định mua 1 thiết bị với giá 50 triệu, dự tính sử dụng trong 5 năm với giá trị còn lại dự kiến là 0. Giả sử chi phí vận hành bình quân trên một năm là 9,5 triệu đồng, thu nhập hàng năm dự kiến là 28 triệu . Cho biết thuế thu nhập là 28%, 60% tiền mua thiết bị là tiền vay với lãi suất là 8%/năm trả đều trong năm 5. Khấu hao tài sản theo phương pháp SLN. Hãy tính NPV của dòng tiền mà doanh nghiệp thực nhận hàng với mức chiết khấu 8%/năm. Công ty có nên mua tài sản đó hay không. Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 4”. Bài 3.5 Một dự án kéo dài trong 5 năm ban đầu mua một thiết bị giá 40 triệu, khấu hao theo phương pháp khấu hao nhanh (DDB) với tỷ lệ khấu hao là 2. Giá trị còn lại tài sản là 5 triệu. Thu nhập trước thuế là dự kiến là 20 triệu từ năm thứ 1 đến thứ 3. Thu nhập trước thuế ở năm 4 và thứ 5 là 15 triệu. Biết rằng 60% vốn đầu tư ban đầu là vốn vay với phương thức trả lãi hàng năm là 2,5 triệu trong 5 năm, toàn bộ vốn vay trả vào cuối năm thứ năm, thuế thu nhập là 28% năm. Hãy tính NPV của thu nhập thực sau thuế của dự án biết mức chiết khấu i=10%/năm. Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 5”. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 81=
28. Trần Công Nghiệp - Giáo trình Tin học ứng dụng (bản thảo) Bài 3.6 Một công ty đang phân tích tính kinh tế của việc thuê một mảnh đất trong 6 năm với khoản thanh toán tiền thuê ngay thời điểm ban đầu là 80000$. Mảnh đất này có thể làm trung tâm quảng cáo sản phẩm với yêu cầu phải xây dựng trên mảnh đất này toà nhà trị giá 200000$ tại thời điểm ban đầu và dự kiến sẽ tạo thu nhập hàng năm là 290000$ và chi phí vận hành hàng năm là 160000$ vào cuối các năm từ năm thứ nhất đến năm thư 6. Hãy tính NPV của dự án với lãi suất năm là 13%. Theo anh chị có nên quyết định đầu tư dự án trên hay không?tại sao? Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 6”. Bài 3.7 Một trường đại học dân lập đang lên kế hoạch trang bị một phòng máy tính mới. Có hai lựa chọn. Một là, mua mới nguyên dàn máy với giá 25.000 USD. Hai là, đi thuê dàn một dàn máy tương tự từ công ty IEC, thời gian thuê là 6 năm, tiền thuê được trả hàng năm là 6.200 USD, lãi suất 8%/năm, đợt 1 trả ngay sau khi ký hợp đồng. Tuổi thọ kinh tế của máy tính dùng để tính khấu hao theo đường thẳng, được qui định là 5 năm. Sau 5 năm giá trị thanh lý của dàn máy là không đáng kể. Quá trình sử dụng chi phí duy tu bảo dưỡng là không đáng kể. Thuế thu nhập doanh nghiệp là 28%. Tính NPV của phương án đi thuê, qua đó, trả lời xem trường nên thuê hay là mua máy? IRR của dòng tiền của phương án mua máy là bao nhiêu? Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 7”. Bài 3.8 Một công ty bán xe ô tô xây dựng các phương thức bán hàng của công ty mình cho dòng xe mới nhãn hiệu OA-OA như sau: - Phương thức 1: Khách hàng trả toàn bộ tiền ngay sau khi nhận xe với giá mỗi chiếc xe là 500 triệu đồng. - Phương thức 2: Khách hàng sẽ trả 100 triệu đồng ngay khi nhận xe, số tiền còn lại sẽ trả trong 2 năm, trả 03 tháng 01 lần (8 lần). Số tiền mua xe phải trả hàng tháng đều nhau, ngoài ra khách hàng phải trả thêm tiền lãi tính trên số dư nợ còn lại. - Phương thức 3: Khách hàng sẽ trả 100 triệu đồng ngay khi nhận xe, số tiền còn lại sẽ trả trong 2 năm, trả 03 tháng 01 lần (8 lần). Số tiền phải trả (bao gồm tiền mua xe và tiền lãi tính trên số dư nợ còn lại) hàng tháng đều nhau. Lãi suất là 3%/quý (3 tháng). Cho biết số tiền vốn gốc và lãi trả hàng năm nếu khách hàng mua theo phương thức 2 và phương thức 3 Ghi bài vào thư mục đã tạo ở chương 1 theo dạng C:\tenthumuc\tenfile.xls. Trong đó tenfile bao gồm “họ tên sinh viên ,chương 3, bài số 8”. Phòng Thực hành kinh doanh – Bộ môn Tin học ứng dụng = trang 82=