Bài giảng Phát triển hệ thống thông tin - Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển hệ thống thông tin quản lý

Nội dung text: Bài giảng Phát triển hệ thống thông tin - Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển hệ thống thông tin quản lý

1. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phát triển hệ thống thông tin (IS Development) Chương 6 LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP LUẬN PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ
2. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin NỘI DUNG CHÍNH 1. CÁC MÔ HÌNH VÀ KHUNG MẪU SO SÁNH 2. SO SÁNH CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ 3. LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 2
3. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Tài liệu học tập • Tài liệu và giáo trình chính: – Slide bài giảng. • Tài liệu tham khảo: – Avison, D.E. & Fitzgerald, G. “Information Systems Development: Methodologies, Techniques and Tools”, 4th Edition, McGraw-Hill, London, 2006. • Chapter 27, 28 Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát 6/17/2021 3 triển HTTT
4. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin 1. CÁC MÔ HÌNH VÀ KHUNG MẪU SO SÁNH ❑ Cơ sở của phương pháp luận ❑ Mô hình (Paradigms) ❑ Khung mẫu (Framework) Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 4
5. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Cơ sở của phương pháp luận • Định nghĩa của thuật ngữ "phương pháp luận" (methodology) bao gồm các khía cạnh quan trọng của "triết lý" (philosophy), hoặc lý thuyết cơ bản đằng sau một "phương pháp luận". Triết lý là chìa khóa để hiểu biết về phương pháp luận. • Các cơ sở cho việc áp dụng một phương pháp luận theo các nhóm tiêu chí: – một sản phẩm kết thúc tốt hơn, – một quá trình phát triển tốt hơn, và – một quá trình tiêu chuẩn hóa. Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 5
6. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Mô hình (Paradigms) "Các thiết lập cơ bản nhất của các giả định được thông qua bởi một cộng đồng chuyên nghiệp cho phép các thành viên của mình để chia sẻ nhận thức tương tự và tham gia vào các thực tế thông thường được chia sẻ", Klein và Hirschheim (1989) • Bản thể luận (ontology): – các giả định về bản chất của thế giới vật chất và xã hội • Nhận thức luận (epistemology): – giả định về kiến ​​thức và làm thế nào để có được nó Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 6
7. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Mô hình khoa học (science paradigm) • Thể hiện phương pháp khoa học, đơn giản, lặp lại, bác bỏ – giảm sự phức tạp và đa dạng của thế giới thực, phân tích và tổng hợp các chiến lược, các mối quan hệ nguyên nhân và kết quả – kiến thức được xác nhận bởi sự lặp lại của các kinh nghiệm tạo ra cùng một kết quả – kiến thức được xây dựng bởi giả thuyết bị bác bỏ – phù hợp với thế giới của hiện tượng tự nhiên • Wood Harper và Fitzgerald (1982): – Ví dụ như các cách tiếp cận truyền thống, phân tích dữ liệu, các phương pháp tiếp cận có cấu trúc Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 7
8. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Mô hình hệ thống (systems paradigm) • Thể hiện một cách tiếp cận toàn diện – toàn diện (holistic): các thuộc tính nổi bật – các thuộc tính của hệ thống: mục đích, sự tương tác của các yếu tố, tính mở, truyền thông và kiểm soát – hiểu bối cảnh hệ thống – đa quan điểm – phù hợp với thế giới xã hội • Wood Harper và Fitzgerald (1982): – Ví dụ như cách tiếp cận hệ thống hoạt động của con người (ví dụ như SSM), phương pháp tiếp cận có sự tham gia (ví dụ như ETHICS) Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 8
9. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Mô hình theo chủ nghĩa khách quan (Objectivist - Klein và Hirschheim - 1989) • Một bản thể luận hiện thực (realist ontology): – thực tế là khách quan nhất định, tồn tại độc lập với nhận thức của chúng ta về nó – có một cái nhìn "đúng" (correct), đó là phát hiện • Một tri thức luận thực chứng (positivist epistemology): – giải thích hiện tượng quan sát được bằng cách xác định quan hệ nhân quả – cùng một phương pháp thích hợp cho thế giới tự nhiên và thế giới xã hội Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 9
10. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Mô hình theo chủ nghĩa chủ quan (Subjectivist - Klein và Hirschheim - 1989) • Một bản thể luận duy danh (nominalist ontology): – thực tế là chủ quan xây dựng thông qua khuôn khổ của chúng ta về các giá trị, niềm tin và kinh nghiệm – có khác nhau, quan điểm hợp lệ • Một nhận thức luận diễn dịch (interpretivist epistemology): – tương đối, các câu hỏi sự tồn tại của kiến ​​thức "khách quan" (objective) – chúng ta cần hiểu cách thức mà thế giới được giải thích Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 10
11. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Những gợi ý cho các phương pháp phát triển hệ thống • Các nhà phát triển hệ thống phải tiến hành điều tra • Các nhà phát triển hệ thống phải can thiệp vào thế giới xã hội của tổ chức – các mục tiêu của phát triển hệ thống – các kỹ thuật và các công cụ – vai trò của các nhà phát triển hệ thống Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 11
12. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Khung mẫu (Framework) • Để mô tả khái niệm về một phương pháp luận – ví dụ như meta-model của Olle et al (1991) • Để mô tả một phương pháp luận cụ thể – ví dụ như chu trình hệ thống • Để so sánh và / hoặc đánh giá các phương pháp luận – phân tích tính năng ví dụ như: phân tích các kết quả của việc sử dụng phương pháp luận Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 12
13. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin 2. SO SÁNH CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ ❑ Các vấn đề so sánh ❑ Khung mẫu so sánh ❑ Các yếu tố của khung mẫu so sánh Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 13
14. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Các vấn đề so sánh • Hai lý do chính để so sánh các phương pháp luận. – đầu tiên, một lý do học thuật, để hiểu bản chất của các phương pháp luận tốt hơn, – thứ hai, một lý do thực tế, để lựa chọn một phương pháp luận để sử dụng trong một tổ chức. Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 14
15. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Khung mẫu so sánh • Phân tích tính năng: – xác định một tập hợp các tính năng mong muốn – xác định các phương pháp luận cụ thể có mỗi tính năng – cố gắng để đánh giá những phạm vi tính năng hiện diện • Các vấn đề với phân tích tính năng: – xác định các tính năng – các phiên bản của các phương pháp luận – các vấn đề thuật ngữ – tính chủ quan của phân tích – tính chủ quan của đánh giá Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 15
16. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Các yếu tố của khung mẫu so sánh • Triết lý (philosophy) • Mô hình (model) • Kỹ thuật và các công cụ (techniques and tools) • Phạm vi (scope) • Kết quả đầu ra (outputs) • Thực tế (practise) • Sản phẩm (product) Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 16
17. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin 3. LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ ❑ Sự thay đổi và phát triển của các phương pháp luận ❑ Các cách tiếp cận ngẫu nhiên (contingency approaches) ❑ NIMSAD (Jayaratna 1994) ❑ Sự chấp thuận một phương pháp luận Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 17
18. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Sự thay đổi và phát triển của các phương pháp luận • Sự phát triển của các phương pháp luận đã được thực hiện trong đó xác định bốn thời kỳ của phương pháp luận: – thời kỳ tiền-phương pháp luận, – thời kỳ phương pháp luận ban sơ, – thời kỳ phương pháp luận và – thời kỳ phương pháp luận hiện nay • được mô tả như là một kỷ nguyên của việc đánh giá lại phương pháp luận. Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 18
19. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Các cách tiếp cận ngẫu nhiên (contingency approaches) • Không có lựa chọn phương pháp luận tốt nhất, phụ thuộc vào bối cảnh dự án: – bản chất của các vấn đề được giải quyết – bản chất của các ứng dụng – bản chất của tổ chức và văn hóa của nó • Ví dụ Burns và Dennis (1985): – dự án không chắc chắn (cao / thấp) – dự án phức tạp (cao / thấp) • ví dụ như cấu trúc yếu kém (ill-structuredness) của tình hình vấn đề, kích thước hệ thống, thành phần người sử dụng, thành phần các nhà phát triển, tình trạng thay đổi liên tục của các yêu cầu hệ thống Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 19
20. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin NIMSAD (Jayaratna 1994) • NIMSAD đánh giá bằng cách sử dụng ba tiêu chí – Tình hình vấn đề (bối cảnh): • làm thế nào để phương pháp luận giúp hiểu rõ tình hình vấn đề? – Người giải quyết vấn đề (người sử dụng phương pháp luận): • các giá trị, kỹ năng, kinh nghiệm của người sử dụng là gì? • làm thế nào để giá trị của người sử dụng liên quan đến những phương pháp luận? – Quá trình giải quyết vấn đề (phương pháp luận): • phương pháp luận làm thế nào để hỗ trợ trong việc xác định, lập tài liệu các vấn đề và thiết kế các giải pháp? • NIMSAD đã được áp dụng cho SSM, ETHICS, và Structured Analysis Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 20
21. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Sự chấp thuận một phương pháp luận • Một loạt các phương pháp phát triển hệ thống tồn tại • Không có phương pháp luận phát triển hệ thống duy nhất sẽ phù hợp với tất cả các dự án và các tổ chức • Giải pháp cho vấn đề này: – xây dựng một bộ công cụ của các phương pháp, kỹ thuật và các công cụ để lựa chọn – xây dựng một phương pháp luận hỗn hợp (ví dụ như Multiview) – xây dựng một phương pháp luận nội bộ phù hợp với nhu cầu của tổ chức Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 21
22. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Cách tiếp cận theo bộ công cụ (toolkit) • Các mô hình được sử dụng trong các phương pháp phát triển hệ thống khác nhau là những công cụ có sẵn cho nhà phân tích • Lựa chọn theo nhu cầu của tình hình • Nhược điểm – không có triết lý tích hợp: chỉ là một tập hợp các phương pháp, công cụ và kỹ thuật – mang phong cách riêng, hệ thống không dễ bảo trì – lựa chọn các kỹ thuật phù hợp, yêu cầu kỹ năngvà kinh nghiệm – khó khăn trong việc đào tạo các nhà phân tích hệ thống mới – thiếu chuẩn hóa Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 22
23. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Xây dựng một phương pháp luận hỗn hợp (blended methodology) • "Hỗn hợp" (blend) là cách tiếp cận tốt nhất hiện có (ví dụ như Multiview) – khó khăn trong việc kết hợp các triết lý không tương thích – khó khăn trong việc tích hợp các kết quả đầu ra được tạo ra bằng cách sử dụng một cách tiếp cận với những cách tiếp cận khác – các nhà phân tích cần phải hiểu và có kinh nghiệm trong việc sử dụng một số cách tiếp cận khác nhau Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 23
24. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp luận nội bộ được thiết kế riêng (Tailored, in-house methodology) • Phát triển một phương pháp " được thiết kế riêng " (tailored) dựa trên một cách tiếp cận hiện có: – triết lý cơ bản cung cấp cơ sở cho các sản phẩm và quy trình – các kỹ thuật và các công cụ được tích hợp – tùy chỉnh được để phù hợp với môi trường tổ chức Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 24
25. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Nhu cầu đối với một phương pháp luận phát triển HTTT • một sản phẩm cuối cùng "tốt hơn": – chấp nhận được? có sẵn? bảo trì được? đáp ứng yêu cầu? • một quá trình phát triển "tốt hơn": – kiểm soát dự án? năng suất? ít tài nguyên hơn được sử dụng? • một quy trình chuẩn: – một cách tiếp cận tổ chức chung? hoặc linh hoạt? sáng tạo? • các phương pháp luận phát triển hệ thống thực sự đã đã chọn như thế nào? Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát triển HTTT 6/17/2021 25
26. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Hỏi đáp Chương 6: Lựa chọn phương pháp luận phát 6/17/2021 26 triển HTTT